Barcha bloglar

Таълим соҳасидаги ҳамкорликнинг самарали турларидан бири университетларнинг қўшма дастурларидир. Булар Ўзбекистон ва Россия олий ўқув юртлари ўртасида ҳам амалга оширилмоқда. Асосий афзаллик шундаки, бундай дастурларни тамомлаган талабалар бир вақтнинг ўзида иккита университетнинг дипломларини олишади, яъни улар ҳеч бўлмаганда иккала давлатда ҳам талаб қилинадиган мутахассис бўлиши мумкин.

Қўшма дастурлар университетлар ўртасидаги ўзаро ҳамкорликнинг машҳур туридир, шунинг учун янги келишувларнинг пайдо бўлиши ёки мавжуд келишувларнинг бориши ҳақида хабарлар мунтазам равишда пайдо бўлади.

Шундай қилиб, бундай ҳамкорлик Қўқон давлат педагогика институти ва В. Г. Короленкономидаги Глазов давлат муҳандислик-педагогика университетини (Россия) боғлайди. Ўқув дастурининг бориши 29 апрель куни бўлиб ўтган йиғилишда олий ўқув юртлари вакиллари томонидан муҳокама қилинди.

Университетлар ректорлари Дилноза Хўжаева ва Янина Чиговская-Назарова қўшма дастур бўйича таҳсил олаётган талабалар билан суҳбатлашди ва уларни қизиқтирган саволларга жавоб берди. Бундан ташқари, раҳбарият жорий ҳамкорлик ва истиқболларни муҳокама қилди.

Қўқон университети меҳмонларни қабул қилганлиги сабабли Россия делегацияси маҳаллий профессор-ўқитувчиларни тайёрлаш, ўқув жараёнини ташкил этиш, бошқарув тузилмаси, институтнинг ўзи учун кадрлар тайёрлаш механизмлари билан таништирилди.

Маълумот учун: В. Г. Короленко номидаги Глазов давлат муҳандислик-педагогика университети Россиянинг Удмурт Республикаси Глазов шаҳрида жойлашган. У 1939 йилда ташкил этилган. 2023 йилгача педагогика институти эди. Университет санъат ва мактабгача таълим бўйича ўқитувчилар, мутахассислар тайёрлайди, шунингдек, информатика, физика ва математика факультетида кадрлар тайёрлашни таклиф этади.

Қўқон давлат педагогика институти Ўзбекистондаги энг йирик педагогика олийгоҳларидан биридир. Қолаверса, у 1931 йилда кечки педагогика институти сифатида ташкил этилгани учун ҳам бой тарихга эга. 1943 йилдан буён университет шоир Муҳаммад Муқимий номи билан аталади. Ушбу муассаса мамлакат учун педагог кадрлар тайёрлайди. Агар узоқ ўтмишда университетда 60 га яқин киши таҳсил олган бўлса, ҳозир бу ерда 7 факультетда 20 та мутахассислик бўйича талабалар таҳсил олмоқда.

Таъкидлаганимиздек, ҳозир қўшма таълим ёки қўшдипломли дастурлар камдан-кам учрайди, аммо ҳозир улар аста-секин кучайиб бормоқда, бундай дастурлар сони ҳам ортмоқда. Асосий афзаллиги – битта таълим учун бир хил вақт, яъни 4-5 йил сарфлаб иккита диплом олиш имкониятидир. Икки даражали дастур талабалари иккала университетда бир вақтнинг ўзида, хусусан, онлайн форматлардан фойдаланган ҳолда ёки кетма-кет – бир муассасада бир нечта курсларни, кейин эса бошқасида ўқиш усулидир.

Қўш диплом олишдан ташқари, бундай дастурлар бошқа афзалликларга ҳам эга. Талабалар бошқа халқнинг маданиятига сингиб, чет тилини яхшиўзлаштиради, алоқа ўрнатишади, энг муҳими, ҳам ўзбек, ҳам рус тили ўқитувчиларидан икки баробар кўпроқ тажриба ва билим олишади.

Бундай дастурлар Ўзбекистон ва Россиянинг кўплаб олий ўқув юртларини боғлаб туради: Архангельск давлат техника университети ва Тошкент давлат аграр университети, Урал давлат иқтисодиёт университети ва Тошкент давлат иқтисодиёт университети, Санкт-Петербург давлат университети ва Тошкент давлат шарқшунослик университети, В.Ф. Яковлевномидаги Урал давлат юридик университети ва Тошкент давлат юридик университети. Бу фақат баъзи мисоллар, чунки ҳар йили қаторуниверситетлар шунга ўхшаш дастурларни ташкил этишга қарор қилишяпти.

Дастурлардан ташқари, университетлар ўзаро ҳамкорлик қилишнинг бошқа усуллари ҳам мавжуд. Масалан, академик ҳаракатчанлик. Бунинг ёрдамида талабалар, аспирантлар, ўқитувчилар ва ёш олимлар қисқа муддатли таълим ёки тадқиқот дастурларида қатнашадилар.

Глобал миқёсда таълим кўргазмалари, ярмаркалар ва форумлар ҳамкорликка ёрдам беради. Улар ҳар икки давлат таълим соҳаси вакилларини бир жойга тўплаб, долзарб мавзуларни муҳокама қиладилар ва кўпинча янги шартномалар тузадилар. Бу борадаги муҳим тадбирлар қаторида Ўзбекистон-Россия таълим форумлари, ҳар икки давлат университетлари ректорларининг конференциялари ҳам бор.

Ўқув ярмаркалари эса ҳали ьирор арорга кела олмаган ва олий ўқув юрт танлаётган абитуриентлар учун ёрдамга айланади. Масалан, апрель ойида Тошкентда “Таълим ва касб” кўргазмаси бўлиб ўтди, унда Россиянинг 30 га яқин олий ўқув юртлари вакиллари иштирок этди. Тадбирда ёшлар турли таълим муассасалари вакиллари билан тўғридан-тўғри мулоқот қилиш, уларни аслида нима қизиқтираётганини билиш имконига эга бўлди.

Ўзбекистон ва Россия ўртасидаги ҳамкорлик олий ўқув юртлари филиалларини очишни ҳам назарда тутади. Айни пайтда Ўзбекистонда Россия Федерацияси олий таълим муассасаларининг 14 та филиали, шунингдек, Россия Халқлар дўстлиги университетининг (РХДУ) битта ваколатхонаси очилган. 2021 йилги маълумотларга кўра, филиалларда 6 мингдан ортиқ талаба таҳсилолган. Ўзаро мулоқотнинг ушбу шакли туфайли ўзбек ёшлари Россия тажрибасига асосланган ҳолда, лекин ўз ватанини тарк этмасдан олий таълим олиш имкониятига эга бўлди. Бундан ташқари, филиаллар муайян соҳаларда кадрлар этишмаслиги муаммосини ҳал қилишга ёрдам беради. Масалан, Тошкентда Миллий тадқиқот ядро университетининг “МИФИ” филиалиочилди. Дастлаб у Ўзбекистонда биринчи атом электр станциясини қуриш лойиҳасини амалга ошириш доирасида яратилган. Филиалда тайёрланаётган мутахассислар атом электр станцияларида ишлаши мумкин бўлади. Бироқ, ҳамкорлик бу билан чекланмайди, унинг истиқболлари кенг. Масалан, жорий йилнинг кузидан бошлаб Тошкентдаги “МИФИ” филиали ядро тиббиёти бўйича мутахассислар тайёрлашни бошлайди.

Кўриб турганингиздек, Ўзбекистон ва Россия ўртасида таълим соҳасидаги ҳамкорлик кенг кўламли ва самаралидир. Йиллар давомида у фақат кенгайиб борди, тобора кўпроқ университетлар бир-бири билан ўзаро алоқа қила бошладилар. Бу, ўз навбатида, ёшлар учун янги йўлларни очиб, фаровон келажакка хизмат қилмоқда.