Barcha bloglar

Унинг ишини ҳеч кимнинг иши билан аралаштириббўлмайди. Саидбек Собирбоевнинг ҳаётга ўзига хосҳайратланарли ва бетакрор қарашлари бор. У тасвирлаган дунё ҳаяжонга солади, ҳеч кимни бефарққолдирмайди, шунингдек, энергия беради. СабабиСобирбоев ҳақиқий тажрибачи. У янги нарсаларнисинашдан, давом этишдан қўрқмайди. Унингсуратларида Оролнинг “сиз билан гаплашаётганини”, ўз заминининг келажаги ҳақида ўйлаётган гўзалқорақалпоқ аёллари ва йигитларини кўрасиз. РассомPlov.Press мухбири билан суҳбатда деворий суратларбилан ҳам ишлашга тайёрлигини тан олди. Унингаллақачон эскизлари бор. Бу Нукус ва мамлакатшимолий пойтахтининг бошқа бинолари учун ақлбовар қилмайдиган иш бўлади.

“Туғилганимданоқ” расм чиза бошладим

Саидбек Собирбоев жилмайиб, “туғилгандан” ёзишнибошлаганини ўзига ўзи айтади. Унинг келажакда ким бўлиши ҳақидаги оила даврасидаги саволларга жавоби, албатта, рассом бўлиш эмас эди! Атоқлиқорақалпоқ ҳайкалтароши Сарсенбай Собирбоевўғлининг биринчи устози бўлиб, ўзини теварак-атрофгаўз кўзи билан кўрган, болалик чоғида бу ҳақда образ варанглар тили билан сўзлаб беришга ҳаракат қилган.

Ўн бир ёшида Саидбек Нукус шаҳридагиҚорақалпоғистон Республикаси тасвирий санъатмактаб-интернатига – лицейга ўқишга кирди. Энди болада ижодкор бўлиш, уни нима кўпроқҳаяжонлантираётганини тушуниш учун кўпроқ вақт бор. Ўн тўрт ёшида Саидбек танлов иштирокчисигаайланди

“Shankar’s International children’s competition” танлови Ҳиндистонда бўлиб ўтди. Унинг иши кумуш медалгасазовор бўлди ва бир йилдан сўнг у “БолаларМосквани чизади” фестивалида диплом олди.  

2005 йилда Саидбек Россия пойтахтида россияликрассом Василий Тропинин таваллудининг 225 йиллигига бағишланган кўргазмада иштирок этди. Қорақалпоғистонлик ёш рассом ҳам махсус диплом билан тақдирланди.

– Лицейдаги устозларим Мурат Кудайбергенов, Кенесбай Куламетов, Гулистон Турдимуратовалар эди. Улар ҳиссиётларини ҳис қилишди ва нима демоқчибўлганимни тушунишди”, деб эслайди Саидбек. Албатта, баъзида баҳслашиб қолар эдик. Менинг ишимўзи ҳақида гапирадигандек туюларди, лекинўқитувчилар ҳамма нарсани бошқача кўришди ва тўғричиқди. Улар туфайли нафақат билим, балки тажрибаҳам олдим.

Саидбек лицейни тугатгач, Камолиддин Беҳзодномидаги Миллий рассомлик ва дизайн институтинингтасвирий санъат факультетини танлаб ўқишга кирди. Тошкент унинг учун янги имкониятлар очди – таниқлирассомлар билан мулоқот қилиш, уларнинг маҳоратсабоқлари, танловлар, фестиваль ва кўргазмалардаиштирок этиш. Пойтахтда кўзга ташланиш ва тан олишосон бўлмади, бироқ Саидбек уддасидан чиқди. Улар у ҳақида ҳикоялар, ҳужжатли фильмлар суратга олишни, мақолалар ёзишни бошладилар ва тез орада у ўзимаҳорат дарсларини ўтказа бошлади.

Ўзбекистон халқ артисти, академик СобиржонРаҳметов ёш ҳамкасбига энг юқори баҳо беради. Саидбекни талабалик давридан танийди. Маэстро санъат билан умумий тил топди, деб ҳисоблайди, буҳамма учун ҳам мумкин эмас. Академикнинг айтишича, Собирбоев катта касб-ҳунар мактабидан ўтган, унданмеҳр, илиқлик, нур таралиб туради. Саидбек ижодибилан ҳам яқиндан таниш бўлган Ўзбекистон халқартисти, академик Алишер Мирзо ўзинингкомпозицияларида фундаментал, пластика, теранмазмунлилиги билан бошқа ёш ижодкорларданажралиб туришини сезади.

Аёл гўзаллиги тараннумчиси

Ёш мусаввирнинг расмларида ҳаётнинг ўткинчилигиниэслатувчи ғазабланган ёшлик ва мафтункор камолот, қолаверса илк туйғуларнинг тортинчоқ кўринишлари, ухлаб ётган Орол устидаги шамол қўшиқлари, халқдостонлари ва чўл мусиқаси қаҳрамонлари мадҳ этилган.

Саидбек ривожланишни, ҳар бир нарсада гўзалликни кўришни муҳим деб билади, унинг фикрича, бу абадийликдир. У долзарб мавзуларда ёзмасликка, фақат қалбга тегадиган, ҳайратга соладиган, ўйлантирадиган нарсаларни яратишга ҳаракат қилади. Аммо бошқа ижодкорлар сингари Орол мавзусини ҳамайланиб ўта олмади. Саидбек 1988 йилда туғилган, денгиз қирғоқларини ташлаб улгурган пайтда улар энгбаланд трибуналардан экологик офат ҳақида гапирабошлашган.

— Рассом бир оғиз сўз демай туриб кўп нарсани айта олади. Унинг расмлари у учун гапиради. Дардни, кечинмаларни, орзуларни, ҳақиқатни шундай кўрсатишкеракки, одам ўз суратларинг олдида туриб, муаллиф учун Орол фожиаси унинг қалбида абадий қоладиганнарса эканлигини англасин, – дейди Саидбек.

Денгиз билан учрашувнинг барча ҳис-туйғуларни ҳисқилиш учун рассом унинг қирғоғига бир неча бор ташриф буюрган. “Агар тузли ҳаводан нафасолмасангиз, кечқурунлари уфқ билан қандайбоғланишини кўрмасангиз, унинг характерини билиббўлмайди”, – деб ҳисоблайди суҳбатдошим.

Унинг Мўйноққа ижодий сафарлари ҳар сафаркашфиёт, кичик шаҳарча ўз аҳолиси учун қандай қилибкоинот марказига айланганини ҳис қилиш ва англашимкониятидир.

– Негадир, навбатдаги пленерда мен кемалар қабристони ёнида ўйнаб юрган ўсмирларни кўрдим. Буқувонч ва завқга тўла ҳаётнинг ўзи эди”, деб эслайдиСаидбек. – Лекин болалардан бири ўйиндақатнашмади, занг босган кемада ўйланиб ўтирарди. Унинг бошида отасидан мерос қолган эски қалпоқ бор эди. “Мўйноқлик ўсмир” асари шундай пайдо бўлди. Бубола мен учун денгиздан бир неча юз километр узоқдаяшайдиган, абадий уйқу билан ухлаётган ва ўздиёрини фидокорона севадиган ҳақиқий қаҳрамондектуюлди.

Шунга қарамай, тирик ва ҳақиқий, ёрқин ва ички титроқ рассомни энди ўзгартира олмайдиган нарсадан кам ҳаяжонга солади. Унинг портретларидан қизлар сирлитабассум билан, кўзларидан нур ва меҳр таралиб қарашади. Анъанавий қорақалпоқ либосларидазамондошлар нозик ва ҳимоясиз кўринади. Аёлгўзаллигининг хонандаси Саидбек гўзаллар биланучрашишдан юрак уришини яхши билади. У учунтажриба қилиш, қандай нафас олиш, фақат шу тарзда, имконсиз бўлиб туюлган нарсаларни бирлаштириб, у бошқа муаллифларга ўхшамайди.

– Неореализм услубида ишлаш қизиқарли ва ҳаяжонли ва асарларни миллий рамзлар билан уйғунлаштиришорқали мен ижод учун чексиз майдон очаман, – деб тушунтиради рассом.

Девор суратлари  — бўлади!

Кўргазмаларда қатнашиш, албатта, рассом учуналоҳида аҳамиятга эга, деб ҳисоблайди Саидбек. Қанчалик кўп эътироф этилса, ўзингга нисбатанталабчан бўласан, ишингга шунчалик танқидийбўласан, уларга четдан қарашни ўрганасан.

У ўзининг таниқли устозларидан ўзига ишонганлари учун миннатдор, улар ҳозир ҳам ижодий устахонадаги ҳамкасби рассомни қўллаб-қувватламоқда. ЎзбекистонБадиий академияси ижодий тадқиқотчисиСобирбоевнинг ўзи аллақачон устоз, унинг маҳоратдарслари кўплаб аудиторияси ўзига тортади. Саидбекянги ижодкорлар, мўйқаламдан фойдаланишниўрганиш учун келган, ҳаётидаги илк асар ёзишгаинтилаётган ижодкорлар билан ишлашни яхши кўради.

Пойтахт Саидбекни қучоқлаб, қўйиб юбормоқчи эмас. Янги танишувлар, Тошкент маданий ҳаётинингмарказида бўлиш, энг яхши зал ва галереялардакўргазмаларни намойиш этиш имконияти – бу сиз орзуқилган нарсадир.

Тажрибаларни яхши кўрувчи ва романтик Саидбекқандай қилиб граффити қилиш ва деворий расмларяратиш ҳақида ўйлади. Нега ҳам ундай бўлмасин, дейди рассом. У аллақачон келажакдаги деворийрасмларнинг эскизларига эга. Шунингдек, мўлжалланган объектлар, улар қаерда пайдобўлишини ҳам ўйлаб қўйган. Мустаҳкам ғояни амалгаоширишга тайёр жамоа ҳам бор. Саидбек ўзинингтуғилиб ўсган Нукус шаҳридан бошлашнирежалаштирган, у ерда мозаик фрескаларга ғамхўрликқилиб, уларни сақлаб қолишади. Девор расмлари она шаҳрини безатади, уни янада замонавий ва кўзгаташланадиган қилади, дея ҳисоблайди Саидбек.

Бу кичик масала. Тегишли вазирликлардан ваҚорақалпоғистон пойтахти ҳокимлигидан рухсат олинг. Рассом бу йўналишда Ўзбекистоннинг бошқашаҳарларида ҳам ишлашни режалаштирган. Ўз-ўзиниифода этишнинг янги шакли сизга мумкин бўлганчегараларни босиб ўтишга имкон беради ва шунингучун ўзингизни бошқа мужассамликда синаб кўринг. Тажрибаларсиз, янги кашфиётларсиз, Саидбекнингфикрича, мумкин эмас.