Barcha bloglar

Андижонлик Сарвар Хурулбоев 37 ёшда. Ўқув маркази, қаҳвахона ва мебел дўкони эгаси. Саккиз йилдан ортиқ вақт давомида Лондонда таҳсил олган ва ишлаган. Ўзи эътироф этганидек, нафақат ҳаётий тамойиллари, балки қаҳвага бўлган муҳаббати ҳам ўша ерда шаклланган. Сарвар Plov.Press нашрига берган интервьюсида қизиқишли ва севимли машғулоти, инглиз тилини ўрганишнинг ўзига хос жиҳатлари, Буюк Британия пойтахтидан олган таассуротлари ва нима учун Ўзбекистонга қайтишга қарор қилгани ҳақида гапириб берди.

– Андижон муҳандислик-иқтисодиёт институтини тамомлаб, шаҳардаги Ўзбекистон-Америка ишлаб чиқариш корхонасида иқтисодчи сифатида иш бошлагансиз. Университетнинг кечаги битирувчиси учун бу яхши бошланиш. Нега кетишга қарор қилдингиз?

– Сабаби инглиз тилини ўрганиш. Тил муҳитига шўнғишни хоҳлардим. Тил ўрганиш бизда оилавий анъана. Ота-онам тилшунос: онам француз ва араб тиллари ўқитувчиси, отам эса инглиз ва форс (форс) тилларидан дарс беради. Балки шунинг учун ҳам менда тил ўрганишга қизиқиш бўлгандир.

Инглиз тили ҳақида гап кетганда эса миянгизга Буюк Британия ёки АҚШ келад. Менимча, тилни ўрганиш, аммо унинг ватанига бир марта бўлса ҳам бормаслик, таом пиширишни ўрганиш, лекин бир марта ҳам тайёрлаб кўрмасликка ўхшайди. Инглиз тили тарихи, маданиятини ўрганишни, унинг руҳини англашни хоҳлардим. Шунинг учун танлов Буюк Британия бўлди. Иш бошлаганимдан олти ой ўтгач, визага ижобий жавоб олдим ва жўнаб кетдим. Натижада ўқидим, қисқа танаффуслар билан саккиз йилдан сал кўпроқ ишладим ва яшадим.

– Тилшунослик йўналишида таълимни давом эттирдингизми?

– Дастлаб, ҳа, London Reading College да инглиз адабиёти ва инглиз тили тарихи бўйича курсларда қатнашдим. Икки йил шу йўналишда таҳсил олдим. Кейин меҳмонхона бизнесига қизиқиб қолдим. Ўшанда бу Ўзбекистон учун янги йўналиш эди, 2005-2006 йилларда мамлакатимизда меҳмонхона туризми соҳаси ҳали у қадар ривожланмаган эди. Бундан ташқари, меҳмонхона ёки ресторанда ишлаш амалиёти турли одамлар билан мулоқот қилиш орқали тил кўникмаларини машқ қилиш учун энг яхши имкониятдир. Меҳмонхона бошқаруви соҳаси “кўникмаларни ошириш” учун ажойиб воситага айланди: ҳам профессионал, ҳам лингвистик.

Амалиёт ва иш пайтида қаҳвага нисбатан меҳр шаклланди. Бизда бир одат бор эди. Барча ходимлар тонгда йиғилиб, бир финжон қаҳва ичиларди, куннинг вазифаларини муҳокама қилинарди. Вақт ўтиши билан бу менинг одатимга айланди. Тонгимни бу ичимликдан бир қултум ичмасдан тасаввур қила олмайман. Шундай қилиб, ҳамма нарса ёнма-ён кетди: инглиз тили, қаҳва ва профессионал мукаммалликни севиш, меҳмонхона бошқаруви, таржима фаолияти.

Лондонда ҳаммаси яхши ўтди. Дўстлар орттирдим, молиявий аҳволим мустаҳкамланди.

– Нима учун Андижонга қайтдингиз? Келганингиздан кейин нима қилдингиз?

– Ҳаммаси оддий – қадриятлар, оила, ота-она. Лекин мен бундан афсусланмайман.

Биз одатда нима қиламиз? Агар пул бўлса, биринчи иш - машина сотиб олиш, катта уй қуриш. Аммо менда бундай эҳтиёж йўқ эди. Мени уй қуриш ва сотиш кўпроқ қизиқтирарди. 2016 йилда қайтиб келгач, ўз участкамда уй қуришни бошладим. Икки сотихни ўраб олдим ва қуришни бошладим. Англия ва бошқа Европа давлатларида кўплаб қизиқарли лойиҳаларни кўргандим, шу ерда, Андижонда ҳам шунга ўхшаш ишларни амалга оширмоқчи эдим. Жараён саккиз ой давом этди, лекин мен тўрт хонали дуплекс услубидаги уй қуришга муваффақ бўлдим (ошхона, ҳаммом, ҳожатхона ҳамма нарса ичкарида эди). Бу уйнинг калитини ота-онамга топширдим.

Қарадим, ёқди, ишга киришдим. 6 гектар ер сотиб олдим ва уни иккига бўлиб, яна иккита уй қурдим. Уларни алоҳида сотдим. Олинган маблағни яна янги уйлар қурилишига йўналтирилдим.

Аммо, муаммо туғилди. Амалиёт кам бўлгани учун тил борасидаги билимларим пасайиб бораётганини сеза бошладим. Андижондаги бир қанча ўқув марказларига имтиҳон олувчи сифатида ишга жойлашди ва ўқувчиларининг малакасини аниқладим. Шаҳримизда инглиз тилини ўрганишга эҳтиёж катта, лекин ўқувчиларнинг билим даражасини, айниқса, нутқини текшира оладиган кишилар йўқ.

Бундан ташқари, у бир мунча вақт юртимдаги институтида катта ўқитувчи бўлиб ишладим ва отамга инглиз тилидан дарс беришда ёрдам бердим. Ўшанда ёшлар билан ишлаш истаги пайдо бўлди.

Бирор нарса қилаётганингизда, уни охиригача етказиш ва натижани кўришдан яхшироқ нарса йўқ. Мебел ясаш, уй қуриш ва талабаларни тайёрлашда ушбу якуний натижани кўришингиз мумкин. Гўё лойдан хом ашё олиб, нақш солиб, куйдириб, лак суриб ундан чиройли кўза ҳайкалча ясаганга ўхшайсиз. Сиз яратасиз, жараённи назорат қиласиз. Сизнинг ҳаракатларингиз, қарорларингиз якуний маҳсулотга таъсир қилади.

Охирги бир неча йил давомида мени учрашув ва музокараларга таржимон сифатида таклиф қилишди. Бу талабаларимига ҳам илҳом берарди. Бугун уларга дарс бераётган ўқитувчиси, эртага вилоят ҳокимлигида нуфузли меҳмонларга таржимонлик қилаётганини телевизорда кўришади.

– Ўқув маркази қанча вақтдан бери фаолият кўрсатмоқда?

– 2018 йилда ўқув маркази очилди. Ўтган йиллар давомида, карантин чекловларини ҳисобга олмаганда, қамровимиз 970 нафардан ошди. Ўқувчиларнинг деярли 80 фоизи имтиҳонлардан муваффақиятли ўтиб, IELTS сертификати (камида 6,5 ​​балл) ни олди. Баъзилари ўқишни тугатиб, чет элга ишлаш учун кетишди.

Эътиборлиси, давлат хизматчилари ҳам ўтган йилдан бошлаб инглиз тилини ўрганишни бошлаган. Биз уларга ҳам ўргатамиз. Кейин болаларини бизга олиб кела бошлашди.

Ўқувчиларни рағбатлантиришга ҳаракат қиламиз. Йилнинг энг яхши талабаларига пул мукофотлари берамиз.

– Курсларингизга келадиган ўқувчиларга одатда инглиз тилини ўрганишга нима сабаб бўлади?

– Бизга келган кўплаб ёшлар учун IELTS га тайёргарлик кўриш ва хорижий олий ўқув юртига кириш биринчи навбатдаги эҳтиёж. Баъзи талабалар чет элда ишлашни хоҳлашади. Инглиз тилини фақат ўзи учун ўрганаман, деганлар деярли йўқ. Бу мантиқий эмас, чунки аниқ мақсад бўлмаса, тилни ўрганиш қийин.

Лекин биз ҳеч қачон IELTS ёки бошқа имтиҳонга тайёрлаяпмиз, демаймиз. Ижтимоий тармоқлар ва телевидениедаги ҳар бир реклама, улар сизга уч ойдан олти ойгача инглиз тилини "сувдек ичиришга" ваъда беришади, юмшоқ қилиб айтганда, бу ҳақиқатдан йироқ.

Кўпинча инглиз тилини ўрганиш учун қанча вақт кетади, деб сўрашади. Мен ҳар доим, бизнинг вазифамиз дунёқарашингизни инглиз тилига таржима қилишдир, дейман. Сизда йўқ нарсани миянгизга кирита олмаймиз. Яъни, дунёқарашингиз қанчалик кенг бўлса, ўзбек ёки рус тилида фикр юритсангиз, инглиз тилига шунчалик “таржима” қила оламиз. Агар ўз она тилингизда фикрни шакллантира олмасангиз, демак, фикрингизни чет тилида ўзингиз хоҳлаган тарзда ифода эта олмайсиз.

Марказимиз фақат лингвистик кўникмаларни ривожлантиришга ёрдам беради. IELTS имтиҳонини топшираётганда эса нафақат тил билимингиз, балки интеллектуал қобилиятингиз ҳам текширилади. Агар юқори балл олишни истасангиз, кўпроқ китоб ўқишингиз, дунёқарашингизни кенгайтиришингиз керак.

Баъзида ўқувчиларга: "Ер сайёрасидаги ҳар қандай муаммони айтинг, мен уни 30 сония ичида ҳал қиламан", дейман. Бири коррупцияга қарши қандай курашиш керак, иккинчиси бюрократияга қарши қандай курашиш керак, учинчиси гендер тенглигини қандай таъминлаш керак ва ҳоказо, дея савол беришади. Ҳамма нарсага жавоб - таълим. Охир-оқибат, ҳамма нарса таълим билан боғлиқ. Агар бирон бир муаммони ҳал қилмоқчи бўлсангиз, унинг таркибий қисмини, масалан, мактаб ўқув дастурига киритинг. 10-12 йил ичида бу муаммонинг таъсирини сезиларли даражада камаяди. Чунки бу муаммога кадрлар болаликдан тайёрланиб, бунинг учун зарур билим ва кўникмаларга эга бўлади. Шунинг учун, ҳар қандай иншо мавзуси, мен сиз IELTS олиш, хавфсиз таълим ва амалиёт билан боғлиқ лозим дейман.

– Қаҳвани ёқтириб қолганингиз ҳақида гапирдингиз. Қаҳвахона очишга сабаб шу эдими?

– Албатта, бу сабаблардан бири. Тўғри, уйда ҳар ким ўзи хоҳлаганча қаҳва тайёрлаши мумкин. Аммо инглиз кафеларининг муҳитини яратмоқчи бўлдим, бу атмосферани озгина бўлса ҳам етказишни хоҳладим. Бир неча йил аввал Андижонда қаҳвахоналар топиш қийин эди. Шундай қилиб, бу фикр туғилди.

Бундан ташқари, ўқув маркази очди ва ёшларга инглиз тилини ўргатдим. Дарслар давомида мен уларни ўзимга таниш бўлган муҳитга чўмдиришни хоҳлардим. Шу боис Андижонда Лондон бурчагини ташкил қилдик. Ном туманли Албион пойтахтининг рамзларидан бири - Big Ben CoffeeBar дан олинган.

Кўпинча бизга чет эллик меҳмонлар ташриф буюришади. Уларни теварак-атроф ва қаҳва ҳиди ўзига тортади, улар ўзга мамлакатда таниш нарсани кўради, бу уларни жал қилади. Улар инглиз тилида гаплашганда равон инглиз тилида жавоб олишса, янада ҳайратда қолишади. Бу бизнинг талабаларимиз учун ҳам ажойиб амалиётдир. Баъзан сайёҳлар ўз ташрифларини эслатиш учун эсдалик совғалар қолдиради.

– Лондоннинг диққатга сазовор жойи номидан фойдаланиш ҳақида ҳеч қандай шикоят бўлмаганми?

– Ҳозиргача ҳеч ким шикоят қилгани йўқ. Кафемизга кўплаб хорижий сайёҳлар ва меҳмонлар ташриф буюришди, жумладан, Швейариянинг Ўзбекистондаги элчиси Константин Оболенский ҳам.

Бугунги кунда ушбу ном остида бир нечта объъктлар бирлаштирилган: Big Ben Education Hub (ўқув маркази), Big Ben Big Ben Furniture (мебел ишлаб чиқариш), Big Ben Coffee Bar (қаҳвахона) Big Ben Pre-test Centre (синов тест маркази). Келажакда ўзбек маданиятининг айрим унсурларини қўшиб, номни патентлаймиз, деб ўйлайман.

Бундан ташқари, Лондоннинг ўзида Биг Бен расмий равишда Элизабет минораси (Elizabeth Tower) деб аталади.

– Ижтимоий тармоқларда баъзан мебел ясаётганингиз ҳақида сурат ва видеоларни эълон қиласиз. Қаҳвахонадаги мебеллар ўз қўл меҳнатингиз самарасими?

– Ҳа, шундай. Хонада кўрган ҳамма нарса қўлда ишланган. Мен пайвандлаш ишларини бажарганман. Карантин чекловлари пайтида ҳатто ўзимга пайвандлаш ускунаси сотиб олгани ҳам бордим. Интернетдан дарс қидирдим, ўзим ўқидим, нимадир ихтиро қилдим.

Турли мамлакатлик ҳунармандлар кўпинча учта асосий компонент - металл, ёғоч ва тошдан фойдаланишларини пайқадим. Мен материалларни - арматура қолдиқларини, таъмирдан кейин бурчакларни олишга ҳаракат қилдим, улардан стол ва стуллар ясадим. Маҳаллада ёғоч қирқадиган марказ бор. У ерга бориб ишчилардан қолдиқ ёғоч бўлакларини олдим. Мен учун мебел нафақат чиройли, балки қулай бўлиши ҳам муҳим эди. Менга лофт услуби, минимализм ёқади.

Бир киши қилган ишни, агар хоҳласа, бошқа одам ҳам қила олади. Асосийси, меҳнатсеварлик, қатъиятлилик, бирор ишни охирига етказиш қобилияти. Агар бирор нарса иш бермаса, таслим бўлиш эмас, қайта-қайта уриниб кўриш керак.

Мебел тайёрланиб, хонага жойлаштирилгач, у бироз бўш туюлди. Биз ўзимиз ясаган китоб жавонлари туфайли кўпроқ қулайлик беришга қарор қилдик. Марказ ўқувчилари, таниш-билишлар уй кутубхонасидан китоб олиб кела бошлашди. Улар шунчаки безак эмас. Кафега ташриф буюрувчилар, талабаларимиз ушбу китобларни ўқиши мумкин.

Кейин машҳур қизил телефон кабинаси ғояси пайдо бўлди. Жияним Жалолиддин билан 29 кун ичида биргаликда барчасини уддаладик. Биз ҳақиқий нисбатлар ва ўлчамларни сақлаб қолдик. Ҳатто кичик деталлар, маҳкамлаш ва механизмлар ҳам. Дўстларимдан бири ичкарига ўрнатилган эски телефон совға қилди.

- Буюк Британияда сизда нима кўпроқ таассурот қолдирди?

– Нафақат Англияда, балки европаликлар орасида ҳам ҳар деталларга бўлган эътибор, педантизм мени ҳайратда қолдиради. У ерда одамлар ўз ишига катта масъулият ва меҳр билан ёндашади, катта фидойилик билан, бор куч-ғайратини сарфлайди. Биз учун кўпроқ вақт ва пул меҳнатга сарфланади, уларда ҳаракатлар, севги, вақт ва билимга.

Англияда нимани ўргандим? Ҳар бир бизнес сармоянгизга (пул), вақтингизга, ҳаракатларингизга ва озгина муҳаббатга сармоя киритиш. Менимча, агар бу тўртта компонент мавжуд бўлса, унда инсон хоҳлаган нарсасига эриша олади. Европада шайтон тафсилотларда, дейишади. Агар кимнидир уста десак, у майда-чуйдаларга эътибор берадиган инсондир. Буни мен шогирдларимга етказишга ҳаракат қиламан.

– Англияда нимани соғиндингиз? Ўзбекистондаги нималарни қўмсадингиз?

– Аввало, ота-онам, қариндош-уруғ, дўстлар билан мулоқот етарли эмас эди. Ўзбекистонда таниш-билиш деган нарса бор. Аммо бу бироз салбий маънога эга. Англияда сизнинг танишларингиз тармоқ, яъни ижобий сўз. Танишларимни, ҳар қандай мавзу ва масалани муҳокама қила оладиган, муайян муаммога ечим топадиган дўстларимни соғиндим. Англияда бу мен учун бироз чекланган эди, чунки танишларим кўпинча фақат меҳмонхона бизнеси ва меҳмон туризми соҳасидан, Андижонда эса деярли барча соҳалардан эди.

Ва бу ерда, эҳтимол, маҳсулот ва хизматларнинг сифати етарли эмас. Ҳар сафар у ёки бу маҳсулотни сотиб олганимда, хизматни қабул қиламан, агар камчиликларни сезсам, Англияда бу бошқача бўлганини эслайман.

- Ўзингизни қандай таърифлаган бўлардингиз?

- SWOT таҳлил усул мавжуд бўлиб, унда ўзингизнинг кучли ва заиф томонларингиз, имкониятларингиз ва қўрқувларингизни тавсифлашингиз керак. Гап хато қилишдан қўрқиш эмасда. Хато қиладиган инсонман. Хатолар менинг кучли томоним, чунки ундан кўп нарсани ўрганаман. Хатолар мени заиф одам сифатида кўрсатиши мумкин. Аммо улар менинг олдимда очиладиган имкониятларимдир. Хатолар агар улардан сабоқ ололмасам, менинг қўрқувим.

Саволингизга жавобан хатога йўл қўядиган ва улар устида ишлайдиган одамман, дердим.

– Нимани орзу қиласиз? Келажакжаги мақсадларингиз?

– Жамиятда “олий мақсад” деган тушунча кенг тарқалмоқда. Мен учун энг олий мақсад бу дунё ресурсларидан унумли фойдаланиш, миллиардер хайриячи бўлишдир. Ҳар бир ресурс - хоҳ вақт, хоҳ молия, хоҳ инсон ресурслари - оптимал фойдаланиш, умумий ишга ҳисса қўшиш керак.

Бой бўлган одам хайрия ишлари билан шуғуллана бошлаганига мисоллар кўп. Меҳрибонлик ва меҳр янги йўлларни очади. Мен муҳтожларга ёрдам бериш учун хайриячи бўлишни хоҳлайман. Аммо бу молиявий барқарорликни талаб қилади. Сизнинг асосий эҳтиёжларингизни қондириш учун етарли маблағингиз бўлса, сиз кўпроқ одамларга ёрдам қўлини чўзишингиз мумкин бўлади.