Ўзбекистон Россия алюминийига қизиқиш билдирмоқда. Саноат кооперацияси истиқболлари

Саноат кооперацияси Россия ва Ўзбекистон, шунингдек, бутун Марказий Осиё билан савдо-иқтисодий ҳамкорликда муҳим ўрин тутади. Жумладан, Россия Федерацияси Марказий Осиё давлатларининг озиқ-овқат маҳсулотлари, минерал ресурслар, металлургия саноати ва кимё саноати маҳсулотларини етказиб бериш бўйича асосий савдо шериги ҳисобланади. Бундай ҳамкорлик икки мамлакат ишлаб чиқарувчиларининг ўзаро алоқалари, қўшма лойиҳалар, экспорт ва импорт шартномалари орқали ривожланмоқда.

Ўзбекистон “Ўзэлтехсаноат” уюшмаси ва Россия алюминий уюшмаси ўртасида имзоланган ўзаро англашув меморандуми Ўзбекистон Республикаси ва Россия Федерацияси ўртасида саноат кооперациясини мустаҳкамлашга қаратилган янги қадам бўлди. Бу жорий йил апрель ойи охирида Россия делегациясининг яқинда Ўзбекистонга ташрифи чоғида бўлиб ўтди. Делегация таркибида “РУСАЛ” раҳбарияти ҳам бор эди.

Имзоланган меморандум тадбиркорлар – алюминий ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчилари ўртасидаги алоқаларни мустаҳкамлашга қаратилган. Бу корхоналар ўртасидаги ишлаб чиқариш, илмий-техникавий алоқаларни кенгайтиришга ҳам тегишли. Томонлар илмий-техникавий соҳада тажриба алмашиш, алюминий ва кабель саноатида янги лойиҳалар ишлаб чиқишга келишиб олдилар. Бундан ташқари, Ўзбекистон энергетика инфратузилмасини модернизация қилиш ва ривожлантириш жараёнида Россиянинг инновацион алюминий ечимлари жорий этилади.

— Меморандум Россияда жорий қилинган стандартлаштириш ва техник тартибга солиш соҳасидаги илғор тажрибаларни ўзлаштириш, шунингдек, инновацион қотишмаларга асосланган энергетика соҳасида янги лойиҳаларни жорий этиш имконини беради. Ушбу келишув Ўзбекистон ва Россия компаниялари учун ривожланиш имконини беради, — деди “Ўзэлтехсаноат” уюшмаси раиси Мирзиёд Юнусов ҳужжат имзоланиши муносабати билан.

Ўз навбатида, Россия Федерацияси алюминий ассоциацияси раиси Ирина Казовская ушбу меморандумни икки мамлакат алюминий корхоналари ўртасидаги ҳамкорликдаги биринчи қадам деб атади. Унинг таъкидлашича, сўнгги йилларда Россия янги қотишмалар ва меъёрий-техник ҳужжатлар соҳасида ўз ваколатларини оширди. Бунинг шарофати билан Ўзбекистонда юқори технологияли маҳсулотлардан фойдаланиш мумкин. Мисол тариқасида, у турар-жой ва тижорат биноларини ишлаб чиқувчилар томонидан танланадиган алюминий кабель ва сим маҳсулотларини номлади.

Маълумот учун, қўшимча қиламиз, 2014 йилда ташкил этилган “Ўзэлтехсаноат” уюшмаси 80 дан ортиқ кабел, сим ва электр-маиший буюмлар, шунингдек, электр энергетика ускуналари ишлаб чиқарувчи корхоналарни бирлаштиради.Саноатни ривожлантириш, ташқи ва ички бозорларда маҳсулотга бўлган талабни ўрганиш, стандартлаштириш ва сертификатлаштиришни такомиллаштириш билан шуғулланади. Албатта, Ассоциация ўзбекистонлик ишлаб чиқарувчиларни қўллаб-қувватлаб, уларнинг янги маҳсулотларни ишлаб чиқишга кўмаклашади.

Россия алюминий ассоциацияси алюминий ва унинг асосидаги маҳсулотларни ишлаб чиқарувчилар, етказиб берувчилар ва истеъмолчиларни ўз ичига олади. У 2015 йилда ташкил этилган ва ўшандан бери 140 га яқин компания бирлашган. Уюшманинг мақсади Россияда истеъмолни кенгайтириш, шунингдек экспортни кўпайтиришни ўз ичига олади. У ишлаб чиқарувчиларга ёрдам беради, меъёрий-ҳуқуқий базани такомиллаштиради, қалбакилаштиришга қарши курашади ва таълим дастурларини жорий қилади.

Ниҳоят, йиғилишнинг учинчи иштирокчиси 2007 йилда ташкил этилган Россиянинг “РУСАЛ”компанияси бўлди. Бу дунёдаги энг кам углеродли алюминийни оммавий ишлаб чиқаришни бошлаган илк корхоналардан биридир. Компаниянинг заводлари 19 мамлакатда жойлашган бўлиб, у Россиядаги энг йирик алюминий ишлаб чиқарувчи ва экспортчиси ҳисобланади. 2023 йилда компаниянинг даромади 12,2 миллиард долларни ташкил қилган.

Кўриб турганингиздек, тузилган шартнома катта имкониятларга эга. Ўзбекистон Россиядан, жумладан, “РУСАЛ” каби жаҳон аренасининг йирик ўйинчисидан сўнгги технологиялар ва маҳсулотларга эга бўлади.

Таъкидлаш жоизки, Ўзбекистон ва Россия ўртасидаги саноат соҳасида ҳамкорлик қилишдан Ўзбекистон ҳам, Россия ҳам манфаатдор. Ўзаро ҳамкорликда турли кўргазмалар ва форумлар муҳим роль ўйнайди, уларда мунтазам равишда уюшмалар делегациялари иштирок этади. Бу ерда маҳсулотларни тақдим этиш ва потенциал ҳамкорлар билан бевосита мулоқот қилиш имкониятига эга бўладилар. “Иқлим олами —2024” кўргазмаси, “Россия саноатчиси” халқаро форум-кўргазмаси ва албатта, “ИННОПРОМ.Марказий Осиё” кўргазмаси шулар жумласидандир. 

Россия алюминий уюшмаси аъзолари ва ҳамкорлари жорий йилда Тошкентдаги “ИННОПРОМ” кўргазмасида маҳсулотларини намойиш қилди. Тадбир давомида Уюшма шаҳар инфратузилмаси учун инновацион экологик тоза ечимларни тақдим этди, шунингдек, “Алюминий ечимлари асосида тармоқлараро интеграция” сессиясини ўтказди. Сессияда Россия ва Ўзбекистоннинг агросаноат комплексидаги ўзаро ҳамкорлиги ҳамда қўшма лойиҳалар, жумладан, паст углеродли алюминийдан тайёрланган ва “яшил” технологиялардан фойдаланган ҳолда ишлаб чиқариладиган маҳсулотларни амалга ошириш масалалари муҳокама қилинди. Айнан ушбу кўргазма доирасида “Ўзэлтехсаноат” уюшмаси билан меморандум тузилди.

Саноат кооперациясини мустаҳкамлаш йўналиши, шунингдек, ҳар икки томоннинг турли ишлаб чиқарувчилари ўртасидаги аниқ келишувларда ҳам кўрсатилди. Сўнгги мисол сифатида Ўзбекистоннинг “Sharq Tubes” компаниясининг Россия корхоналари билан тузган қиймати 10 миллион сўмлик экспорт шартномаси, шунингдек, Россия Федерацияси алюминий ассоциацияси ва “АКФА” гуруҳи ўртасида Ўзбекистон учун алюминий кўприкларни лойиҳалаш бўйича келишувни келтириш мумкин. Шунингдек, “Ўзэлтехсаноат” уюшмаси ва Татаристоннинг “Таткабель” заводи ўртасида ҳамкорлик бўйича музокаралар олиб борилмоқда. Татаристоннинг “Алабуга” махсус иқтисодий зонаси орқали Россиянинг юқори технологияли компаниялари билан қўшма лойиҳаларни амалга ошириш, инвестиция лойиҳаларини имтиёзли молиялаштириш, экспорт салоҳиятини ошириш бўйича келишувҳам эътиборга лойиқ. “Алабуга” 2023 йилда ўз соҳаларида етакчи бўлган 30 дан ортиқ корхоналарни бирлаштирди, яъни у билан ҳамкорлик Ўзбекистонга кўп нарса бериши ва янги ҳамкорлар орттиришга имкон яратиши мумкин.

Ўзбекистон ва Россия ўртасидаги ҳамкорликда саноат кооперацияси муҳим ўрин тутади. Энг истиқболли тармоқлар қора металлургия, ёғочсозлик ва тўқимачилик саноати, қишлоқ хўжалигидир. Масалан, 2022 йилги маълумотларга кўра, Ўзбекистоннинг Россиядан импорт қилинадиган асосий йўналишлари: қора металл (19%), ёғоч (12%), минерал ёқилғи (11%), қора металл маҳсулотлари (7%) ва саноат ускуналари (6%). Ўзбекистон эса Россияга пахта (20%), трикотаж кийимлар (17%) ва мева (14%) экспорт қилган.

Ўзбекистонда ҳам, Россияда ҳам ҳамкорликни йўлга қўйиш, ўз маҳсулотлари билан бозорларга чиқиш, қўшма лойиҳаларни амалга оширишга қарши бўлмаган корхоналар кўп. Мутасаддилар ҳам бу йўналиш нақадар истиқболли экани ҳақида гапиришади. Масалан, Россия Федерацияси ҳукумати раисининг ўринбосари, Россия Федерацияси саноат ва савдо вазири Денис Мантуров яқинда “ИННОПРОМ” да сўзлаган нутқида саноат кооперациясини чуқурлаштириш икки давлат ўртасидаги ўзаро ҳамкорликнинг стратегик йўналишларидан бири эканлигини таъкидлади.

— Биз ташқи иқтисодий фаолият билан шуғулланаётганлар учун асосий истиқболларни базавий тармоқларда юқори қайта ишлаш босқичларини биргаликда ишлаб чиқиш, шунингдек, машинасозликнинг турли йўналишлари учун энг оммабоп бутловчи қисмларни ишлаб чиқаришни ташкил этишда кўрамиз. Худди шу нарса ишлаб чиқариш жараёнларини рақамлаштириш ва автоматлаштириш ускуналари ва тизимларига ҳам тегишли, — деди Д.Мантуров.

Жумладан, Ўзбекистон ва Россия ўртасидаги саноат кооперацияси йилдан-йилга кенгайиб, янги тармоқларга таъсир кўрсатади. Бу товар айирбошлаш, шунингдек, Ўзбекистон инфратузилмасини модернизация қилиш, тажриба алмашиш ва кадрлар тайёрлашга ижобий таъсир кўрсатади.