Транспорт коридорлари: Ўзбекистон ва Россия гуллаб яшнашининг калити

Транспорт логистика йўлакларини ривожлантириш стратегик вазифа бўлиб, мамлакатлар ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажмини ошириш ва иқтисодий алоқаларни мустаҳкамлашга хизмат қилади. Ўзбекистон ва Россия буни англаган ҳолда етказиб бериш муддатини қисқартириш ва жаҳон бозорларида товарларнинг рақобатбардошлигини ошириш имконини берувчи янги транспорт йўлакларини фаол равишда яратмоқда. Мисол учун, Россия Болтиқ ва Барентс денгизидан Форс кўрфази ва Ҳинд океани соҳилларигача узлуксиз темир йўл алоқасини ташкил этиш ниятида, бу ҳақда Россия Федерацияси Президенти яқинда гапирган эди.

Умуман олганда, Россиянинг устувор йўналишлари орасида Марказий транспорт узели билан биргаликда тезюрар автомобил йўлларини қуриш, Азов-Қора денгиз транспорт йўналишини ривожлантириш ва умуман олганда, халқаро логистика йўлакларини яратиш киради. Ва бу йўналишда Россиянинг Ўзбекистон билан ҳамкорлиги батафсилроқ кўриб чиқилиши керак, PLOV.PRESS ушбу материалда нима қилади.

Ўтган йили Тошкентда бўлиб ўтган ШҲТнинг биринчи транспорт форуми доирасида имзоланган меморандум “Жанубий транспорт коридори” ҳақида гапирамиз. Ушбу мультимодал йўналиш юкларни қуруқлик ва сув транспортида ташиш имконини беради ва Марказий Осиёдан Россияга юк ташиш учун муқобил йўналиш яратади.

Коридор Қирғизистондан  бошланиб, Ўзбекистон орқали Туркманистоннинг Каспий денгизидаги Туркманбоши портига, у ердан эса сув орқали Астраханга боради. Қирғизистондан Туркманбоши портига юк автотиркамаларда, у ердан эса паромларда Астрахан областии портлари орқали ташилади.

Бу йўналишни яратиш ташаббуси, Россия матбуоти ёзганидек, Қирғизистонга тегишли. Уни ушбу мамлакатнинг уч иштирокчиси — Транспорт ва коммуникациялар вазирлиги, Иқтисодиёт ва савдо вазирлиги ҳамда мамлакат транспорт компаниялари тақдим этди. Уларнинг барчаси Қозоғистонни айланиб ўтувчи муқобил транспорт йўналиши пайдо бўлишидан манфаатдор эди, бу йўл билан чегарада қирғиз ташувчилари кўпинча узоқ тирбандликларда туришга мажбур бўлади.

Мутахассисларнинг фикрича, Жанубий транспорт йўлаги Қозоғистон орқали ўтадиган мавжуд коридорни тўлдиради. Ушбу қўшимча йўлак иштирокчилар ўртасидаги савдо айланмасига ижобий таъсир кўрсатади. Туркманистоннинг порт махсус иқтисодий зонасида Қирғизистондан Россияга товарларни сақлаш учун логистика маркази қуриш режалаштирилган. Бу эса амалга оширилса, Туркманистон фуқароларига ҳам фойда келтиради, улар янги иш ўринлари олади. Ўзбекистон Каспий денгизига муқобил чиқиш имкониятига эга бўлади, бу эса мамлакат иқтисодиётини ривожлантириш учун муҳим аҳамиятга эга.

Юқорида қайд этилган транспорт форумида “Беларусь — Россия — Қозоғистон — Ўзбекистон — Афғонистон — Покистон” (БРКУАП) транспорт  коридорини яратиш бўйича меморандум имзоланди. Жорий йилнинг баҳорида Россия делегацияси Покистон, Афғонистон ва Ўзбекистон вакиллари билан икки томонлама учрашувлар ўтказиб, мазкур лойиҳани амалга ошириш масалаларини муҳокама қилди. Мамлакатларнинг экспедиторлик ва автотранспорт компаниялари ўртасида ҳам учрашувлар бўлиб ўтади. Бундан ташқари, Россия “Термиз — Мозори Шариф —Кобул — Пешовар” Трансафғон темир йўли қурилишини қўллаб-қувватламоқда.

Ўзбекистон ҳудудидан ўтиб, Санкт-Петербург ва Мумбайни боғловчи “Шимол-Жануб” йўлагини алоҳида таъкидлаб ўтмаслик мумкин эмас. Бу йўлак ўзининг самарадорлигини аллақачон исботлаб, денгиз орқали ташишга нисбатан масофа ва контейнер ташиш харажатларини қисқартирган.

Турли мамлакатлар ўртасидаги савдо алоқаларини ривожлантиришда халқаро транспорт  коридорларининг (ХТК) ўрни юқори. Улар савдони осонлаштиришга қаратилган — етказиб бериш муддати ва нархини камайтириш, шу билан товарларнинг рақобатбардошлигини ошириш. Бу нафақат алоҳида йўл, балки бир неча турдаги транспорт коммуникацияларининг бутун тизими. Бунинг учун тегишли инфратузилма, коридор иштирокчиларининг транспорт тизимларини уйғунлаштириш, яхлит замонавий платформалар яратиш, яъни бундай лойиҳаларнинг барча иштирокчиларининг интеграциялашган ишлаши талаб этилади. 

Сўнгги йилларда Ўзбекистон ўзининг асосий ҳамкорлари билан логистика соҳасидаги ҳамкорликни фаол ривожлантирмоқда. Ўзбекистоннинг устувор йўналишлари қаторига муқобил транспорт йўлакларини ташкил этиш, транспорт артериялари бўйлаб йирик мултимодал логистика марказларини қуриш, чегара назорати пунктларида самарали ишларни ташкил этиш, логистика соҳасида рақамли технологиялар ва интеллектуал тизимларни жорий этиш киради.

Россия ва Ўзбекистоннинг транспорт йўлаклари соҳасидаги ҳамкорлиги икки мамлакат иқтисодиётини ривожлантириш ва Марказий Осиёда минтақавий барқарорликни мустаҳкамлашга ҳисса қўшиб, ўзаро манфаат келтиради.