Сентябрь ойида Ўзбекистон ва Россия ўртасида таълим соҳасидаги ҳамкорлик. Таҳлил

Сентябрь ойида Ўзбекистон мактабларида ҳам, олий ўқув юртларида ҳам навбатдаги ўқув йили бошланди. Шу ойда Ўзбекистон ва Россия ўртасида таълим соҳасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлашга бағишланган бир қанча тадбирлар – таълим кўргазма-ярмаркаси, ректорлар конференцияси бўлиб ўтди. Бу соҳани ҳамкорликда ривожлантиришга қаратилган қарорлар ҳам қабул қилинди.

"Россия таълими. Тошкент – 2023” Халқаро кўргазма-ярмаркаси

Қачон ва қаерда: 22–23 сентябрь, Тошкент.

Иштирокчилар: Россиянинг турли минтақаларидан 53 та университетнингменежерлари, ўқитувчилари ва вакиллари.

Жумладан: А.Н. Косигин номли Россия давлат университетининг Халқаро таълим институти, Бутунроссия ташқи савдо академияси, Шимолий Кавказ кон-металлургия институти, Шимолий Кавказ федерал университети, Томск давлат университети, Санкт-Петербург давлат университети, Санкт-Петербург давлат саноат технологиялари ва дизайн университети, БуюкПётр Санкт-Петербург политехника университети,Жануби-ғарбий давлат университети ва бошқалар.

Мақсадлар:

— олий таълим соҳасида эришилган ютуқларни намойиш этиш;

— Россия таълим дастурларига жамоатчилик қизиқишини жалб қилиш;

— МДҲда ягона ахборот таълим маконини шакллантириш;

— Ўзбекистон ва Россия таълим ташкилотлари ўртасида ишбилармонлик алоқаларини ўрнатиш;

— Ўзбекистон мактаблари ва олий ўқув юртлари битирувчиларини Россия Федерациясида таълим йўналишлари ва ўқиш шароитлари билан таништириш;

— қабул ва ўқиш, шунингдек, талабалар ҳаёти, ётоқхоналар, ишга жойлашиш имкониятлари ва бошқалар ҳақида маълумот бериш.

Ташкилотчилар: “Россотрудничество”нинг Ўзбекистондаги ваколатхонаси, Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги, Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги Россия Федерациясининг Республикадаги элчихонаси кўмагида.

Кўргазма доирасида:

— Россия олий ўқув юртлари ва Ўзбекистондаги мактаб, коллеж ва университетлар ўртасидаги ҳамкорлик, шунингдек, мамлакатлар ўртасида умумий таълим маконини яратиш мавзусида учрашув: қўшма конференциялар, семинарлар, танловлар;

— олимпиадалар ва Ўзбекистон абитуриентларини қабул қилиш бўйича тадбирлар жадвалини мувофиқлаштириш;

— Россия ва Ўзбекистон олий ўқув юртлари ўртасида шартнома ва битимлар тузиш;

— Россия ва Ўзбекистон олий ўқув юртлари раҳбарларининг проректорлар ва университетларнинг халқаро бўлимлари раҳбарлари даражасида учрашувларини ўтказиш.

Расмийлар фикри

Кўргазма ярмаркасининг очилиш маросимида иштирок этган мутасаддилар бундай тадбирларнинг долзарблигини таъкидлади. Бунинг сабаби, ўзбек ёшлари орасида олий таълим олишни хоҳловчилар сони ортиб бораётгани, бироқ Ўзбекистон олий ўқув юртлари уларни қамраб олиш учун етарли эмас. Шу муносабат билан Россия кўпчилик учун устувор танловдир, чунки у юқори даражадаги таълимни таъминлайди. Бундан ташқари, кўпчилик рус тили ва бу мамлакат маданияти билан таниш.

“Россотрудничество” раҳбари ўринбосари Павел Шевцов: “Бундай кўргазманинг долзарблиги ҳақида гапирар эканман, Ўзбекистон Республикаси билан Россия Федерациясининг таълим соҳасидаги ҳамкорлиги давлатларимиз ўртасидаги ўзаро ҳамкорлик асосларидан бири эканини айтаман. Ва, албатта, ушбу кўргазма муҳим воқеадир, чунки бу таълим бозори нуқтаи назаридан Россия Федерациясининг имкониятларини максимал даражада жойлаштиришдир”.

Ўзбекистон Олий таълим, фан ва инновациялар вазири ўринбосари Шаҳлохон Турдиқулова: “Айтишим керакки, бу йил олий ўқув юртларига кириш истагида бўлган абитуриентлар сони миллионлаб бўлди, аммо, афсуски, ҳозир биз барча хоҳловчиларни тўлиқ қамраб ололмаяпмиз. Мамлакат президентининг саъй-ҳаракатлари туфайли олий таълимга қабул қилиш 9 фоиздан 28 фоизга ошди, бу ерда маҳаллий университетлар ва Россия университетларининг филиаллари ҳақида гапиряпман. Лекин бу ҳали ҳам етарли эмас, шунинг учун хорижда таълим табиий равишда катта ёрдам беради. Агар Россияда хорижлик талабаларнинг энг катта улушини ўзбекистонлик талабалар ташкил этса, мамлакатимиз шароитида Россия олий ўқув юртлари филиалларида энг кўп ўринлар бизнинг талабаларга тақдим этилган”.

Россия Федерациясининг Ўзбекистон Республикасидаги Фавқулодда ва Мухтор элчиси Олег Мальгинов: “Россия таълими ҳақиқатан ҳам эшикларни очади ва кўп нарсанинг калитини беради. Биринчидан, у ўйлашга, мураккаб саволларга жавоб излашга ва ривожланишдан ҳеч қачон тўхтамасликка ўргатади. Баъзиларнингайтишича, рус таълими орқада қолмоқда ва замонавий даврда зарур бўлган нарсаларни таъминламайди. Йўқ. Мамлакатимизда энг замонавий йўналишлар яхши ўрганилган ва бу ҳақда кўргазма-ярмаркада иштирок этаётган Россия олий ўқув юртлари вакилларининг ўзлари гапириб беришади”.

Иштирокчиларнинг фикри

Кўргазма илк марта келганлар Россиянинг кўплаб университетлари билан бир жойда танишиш имкониятини юқори баҳоладилар. Кўпчилик мактабни эндигина тугатмоқда, лекин келажак учун вариантларни кўриб чиқмоқда. Уларнинг ота-оналарига ҳам кўргазма ғояси ёқди.

Андрей Попов, ўн биринчи синф ўқувчиси, Самарқанд: “Кейинги йил мактабни тугатаман ва ўқишга кираман. Бир жойда Россиянинг кўплаб университетлари ҳақида жуда кўп маълумотга эга бўлсангиз, бу жуда ажойиб. Мактабдан кейин иқтисодни ўрганмоқчиман, ҳозирча Томск ёки Екатеринбург ҳақида ўйлаяпман. Ушбу шаҳарлардаги университетлар ҳақида жуда кўп фойдали нарсаларни ўргандим. Ҳали қарор қилганим йўқ. Лекин кўргазмага Самарқанддан бежиз келганим йўқлигини аниқ биламан”.

Азамат Абдурашидов, 42 ёш, ўн биринчи синф ўқувчисининг отаси: “Биз Тошкент вилоятида яшаймиз. Азиз ҳамиша далада менга ёрдам берарди, сигир ва қўйларини боқади. Ҳайвонларни даволашни хоҳлаётганини айтганида ҳайрон бўлмадим. Краснодарда ўқишни хоҳлайди ва ҳозир айланиб юрибди, кўряпти, гаплашяпти. Тез орада ундан ҳамма нарсани билиб оламан деб ўйлайман. Асосийси, ўғлимга ёқди, хурсанд бўлсин”.

Россия ва Ўзбекистон университет ректорларининг IV минтақалараро конференцияси

Қаерда ва қачон: 25–26 сентябрь, Санкт-Петербург.

Иштирокчилар: Ўзбекистондаги 16 та, Россиядан 30 га яқин университет ректорлари ва проректорлари.

Ташкилотчилар: Россия Федерацияси Фан ва олий таълим вазирлиги, Россия Федерацияси Таълим вазирлиги, Россия таълим академияси, Санкт-Петербург ҳукумати ва Санкт-Петербург давлат университети.

Асосий мавзулар:

— кадрлар тайёрлаш масалалари;

— Россия ва Ўзбекистон ўртасидаги университетлараро ҳамкорлик;

— қўшма дастур ва лойиҳаларни яратиш;

— фан-техника тараққиётида давлат устуворликларини амалга ошириш;

— икки давлат таълим тизимини такомиллаштириш.

Мавзули ва панел мажлислар:

— “Таълим соҳасида Россия-Ўзбекистон ҳамкорлигини ривожлантиришнинг стратегик йўналишлари”;

— “Юқори технологияли ишлаб чиқаришлар учун таълим: илғор муҳандислик мактабларини яратиш тажрибаси”;

— “Соғлиқни сақлаш, фармацевтика ва биоинженерия соҳасида кадрлар тайёрлаш бўйича университетлараро ҳамкорликни кенгайтириш”;

— “Ўқитувчилар малакасини ошириш соҳасидаги илғор тажрибалар”.

Россия Федерацияси фан ва олий таълим вазири ўринбосари Дмитрий Афанасев: “Мамлакатларимиз қўшма илмий ва таълим фаолиятини ташкил этишда катта тажриба тўплаган. Илмий муассасалар ўртасида устувор мавзулар бўйича 100 дан ортиқ ҳамкорлик шартномалари тузилган, 1,5 мингдан ортиқ университетлараро ҳамкорлик шартномалари имзоланган”.

Иштирокчиларнинг асосий фикрлари:

— конференция 5 йилдан бери анъанавий тарзда ўтказиб келинмоқда;

— Ўзбекистон Марказий Осиёдаги таълим марказига айланмоқда;

— рақамли трансформация ва сунъий интеллектнинг ривожланиши натижасида бутун дунёда олий таълим соҳасидаги вазият ўзгармоқда.

Олий таълим, фан ва инновациялар вазирининг биринчи ўринбосари Комилжон Каримов: ҳар икки давлатнинг рақамли трансформацияси даврида олий таълим ва кадрлар соҳасидаги алмашинувларни фаоллаштириш келажакдаги ривожланиш учун замин яратишига ишонч билдирди;

— ўзбекистонлик ёшларнинг рус тилида таълим олишга қизиқиши ортди. Россия олий ўқув юртларида 63 мингдан ортиқ Ўзбекистон фуқароси, шундан 8 мингга яқини Россия олий ўқув юртларининг Ўзбекистондаги филиалларида таҳсил олади.

Ўзбекистон Республикаси мактабгача ва мактаб таълими вазирининг ўринбосари Узоқбой Бегимқулов: “Бугунги кунда Ўзбекистон аҳолисининг қарийб 60 фоизини 30 ёшгача бўлган ёшлар ташкил этади ва улар келажакда мамлакатни эгаллайдиган энг катта ҳаракатлантирувчи кучга айланади. янги ижтимоий-иқтисодий босқичга кўтарилди. Давлатимиз раҳбари таълим тизимини ривожлантиришга катта эътибор қаратмоқда ва шунинг учун ҳам бугунги тадбир биз учун жуда муҳим”;

— Ҳозир Ўзбекистонда Россия олий ўқув юртларининг 14 та филиали ташкил этилган.

A.И. Герцен номидаги Россия давлат педагогика университети ректори Сергей Тарасов Тошкент филиали фаолияти ҳақида: “Ўқитувчиларни тайёрлаш асосий йўналишлардан биридир. Бошқа қўшма лойиҳаларимизни амалга ошириш ҳам ана шу ишларнинг сифатига боғлиқ. Герцен университети филиали беш йўналиш бўйича бакалаврлар ва магистрлар тайёрлайди ва ҳозирда 900 нафар талаба таҳсил олади.

Келгусида умумтаълим тизими учун ўқитувчилар тайёрлашни кенгайтириш, шунингдек, мактаб ўқувчиларини халқаро олимпиадаларда иштирок этишга тайёрлашни назарда тутувчи математика таълими сифатини ошириш лойиҳасини тақдим этишни режалаштирмоқдамиз”;

— икки томонлама дастурларнинг нафақат Тошкент, балки минтақавий университетлар билан ҳам долзарблиги.

Москва давлат педагогика университети ректори, Россия таълим академияси академиги Алексей Лубков: “2023 йилда биз 2018 йилда бошланган қўшма таълим лойиҳасини якунладик, унга кўра битирувчилар иккита олий ўқув юртидан рус ва ўзбек тилларида иккита диплом олдилар – бизники ва Тошкент давлат педагогика университетиники.

Энди, Ўзбекистон Республикаси сезиларли демографик юксалишни бошдан кечираётган бир пайтда, Россиянинг йирик университетлари, биринчи навбатда, пойтахт билан эмас, балки минтақавий Ўзбекистон университетлари билан икки томонлама ўқув дастурларига эга бўладиган вазиятнинг вақти келди. Барча иқтидорли ёшларни пойтахт марказларига жалб қилиш эмас, балки уларни жойларда ривожлантириш имкониятини бериш мақсадида” (маълумот учун: конференция доирасида МДПУ Жиззах ва Чирчиқ педагогика университетлари билан шартномалар имзолади);

— Ўзбекистонда шифокорлар, иқтисодчилар, ҳуқуқшунослар ва нефть-газ мутахассислари учун сўров яратилди;

— Россия Федерацияси ҳукумати Ўзбекистон абитуриентлари учун 800 та бюджет ўрни ажратди;

— мамлакатлар университетлари, касб-ҳунар ҳамжамияти ва талабалари ўртасидаги ҳамкорликни фаоллаштириш мақсадида ҳар йили қатор тадбирлар ташкил этилмоқда – Тошкентда Билимлар кунига бағишланган фестиваль, МДҲ мамлакатлари ёш олимлар ва тарихчилар халқаро мактаби ташкил этилади;

— нафақат олий таълим соҳасида, балки мактабгача таълим муассасаларида ҳам ҳамкорликйўлга қўйилади.

Россия Федерацияси Президентининг хорижий давлатлар билан минтақалараро ва маданий алоқалар бўйича бошқармаси раҳбари ўринбосари Антон Рибаков: “Ўзбекистон билан ҳамкорлигимиз кўплаб соҳаларда ривожланиб, таълимнинг барча йўналишларини – олий таълимдан тортиб, мактабгача таълим муассасаларини қамраб олади. Биргаликда биз бир қатор флагман лойиҳаларни амалга оширмоқдамиз, хусусан, булар рус тили ўқитувчилари ўртасида зарур касбий ваколатларни ривожлантиришга қаратилган лойиҳалардир. Бу энг муҳим вазифалардан бири, чунки бу эҳтиёж йилдан-йилга ортиб бормоқда”;

— тадбир Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг жорий йил Россия Федерациясига расмий ташрифи арафасида бўлиб ўтди.

Президент Администрацияси бўлим мудири Одил Абдураҳмонов: Кейинги йилларда муносабатларда ижобий динамика кузатилаётгани, икки давлат раҳбарларининг ўзаро ишончга асосланган очиқ мулоқотлари муҳим аҳамият касб этишини таъкидлади.

Натижалар: Ўзбекистон ва Россия университетлари ўртасида икки томонлама шартномалар имзоланди. Россия Федерацияси ва Ўзбекистон Республикаси университетлари ректорларининг IV минтақалараро конференциясининг якуний резолюцияси қабул қилинди.

Россия ва Ўзбекистон ҳукумат раҳбарлари даражасидаги Қўшма комиссиянинг 4-мажлиси

Қаерда ва қачон: 18 сентябрь, Москва.

Иштирокчилар: Россия Федерацияси Ҳукумати Раиси Михаил Мишустин, Ўзбекистон Республикаси Бош вазири Абдулла Арипов.

Мақсад: ўзаро кун тартибидаги долзарб масалаларни муҳокама қилиш, устувор йўналишларда, биринчи навбатда, савдо-иқтисодий, сармоявий, илмий-техникавий ва маданий-гуманитар соҳаларда ҳамкорликни янада ривожлантириш истиқболларини биргаликда белгилаш. Йўналишлардан бири таълимдир.

Михаил Мишустин нутқидан таълим ҳақида асосий нарсалар:

— Россия олий ўқув юртларида таҳсил олаётган талабалар сони бўйича Ўзбекистон барча яқин ва узоқ хориж давлатлари орасида етакчи ўринни эгаллайди. 60 мингдан ортиқ ўзбекистонлик талабанинг қарийб 14 минг нафари давлат стипендиялари орқали билим олади;

— янги ўқув йилида Россия олий ўқув юртларига ўзбекистонлик ёшларни қабул қилиш бўйича давлат квотаси оширилди – 650 дан 800 кишига;

— республикада Россия олий ўқув юртлари филиаллари тармоғи кенгаймоқда;

— Россия Ўзбекистонда Россия дастурларига кўра, рус тилида ўқитиладиган бир қанча мактаблар қуришга тайёр.

Абдулла Арипов нутқидан таълимга оид асосий нарсалар:

— Ўзбекистонда Россиянинг етакчи олий ўқув юртларининг 14 та филиали мавжуд;

— мактабгача ва мактаб таълими соҳасидаги ҳамкорлик ҳам фаол ривожланмоқда;

— Ўзбекистонда ўқитувчиларнинг малакасини ошириш ва рус тилини ўқитиш методикасини такомиллаштиришга ёрдам берувчи “Класс” ва “Малыш” лойиҳалари катта акс-садо берди;

— “Класс” лойиҳаси доирасида рус тилидаги мактаблар учун математика, физика ва кимё ўқитувчилари сонини кўпайтириш таклиф этилди;

— Ўзбекистонда 10 мингдан ортиқ умумтаълим мактаблари мавжуд бўлиб, уларнинг 10 фоизида таълим рус тили сифатида ўқитилади;

— Ўзбекистонда таълим рус тилида олиб бориладиган мактаблар қуриш бўйича таклифлар қабул қилинди.

Натижа:

Йиғилиш якунлари бўйича бир қанча ҳужжатлар қабул қилинди, улардан бири бевосита таълим мавзусига бағишланган: Н.И. Пирогов номидаги Россия Федерацияси Соғлиқни сақлаш вазирлигиқошидаги Тиббиёт тадқиқот университети. Тошкент филиалининг тўлиқ фаолият юритиши бўйича ҳамкорликдаги ишларни жадаллаштириш бўйича чора-тадбирлар режаси бўлди. 

Хулоса:

Ўзбекистон ва Россия таълим соҳасидаги ҳамкорликни кенгайтиришда давом этмоқда, бу Ўзбекистонда олий ўқув юртлари филиаллари сонининг кўпайиши, Россияга ўқишга бориш ёки Россия олий ўқув юртлари филиалига ўқишга кириш истагида бўлганлар сонининг кўпайишида намоён бўлмоқда.

Юқори малакали кадрлар тайёрлаш ва таълим ҳар икки давлат келажагига қўшилган бевосита ҳиссадир. Бугунги талабалар секин-аста давлат идораларида, йирик компанияларда лавозимларни эгаллаб, ўз бизнесини яратиб, иш билан таъминлай бошлайди.

Уларнинг билим ва малака даражаси таълим туфайли қанчалик юқори бўлса, келажакда ўз фаолиятида шунчалик самарали бўлади. Бу, ўз навбатида, жамият ҳаётининг барча жабҳаларига – маданий тараққиётдан тортиб, иқтисодий фаровонликгача ижобий таъсир кўрсатади.

Ўқув жараёнидаги биргаликда иштирок этиш Ўзбекистон ва Россияга ҳар икки давлатда ҳам талаб даражасида бўлган мутахассисларни тайёрлаш имконини беради. Қолаверса, бу орқали улар нафақат ўз мамлакати, балки унинг яқин ҳамкорларидан бири жамияти, анъаналари ва эҳтиёжларини ҳам яхши тушунади.