Буюк ҳарбий саркарда ва илм-фан ҳомийси. Амир Темур ҳақида 10 та қизиқарли факт

Ўзбекистондаги энг муҳим тарихий шахслардан бири Амир Темурдир. Айнан унинг шарофати билан мамлакат тарихидаги деярли энг қудратли ва улуғвор давр бошланди. Ўтмишнинг буюк ҳукмдорининг таваллуд куни арафасида у ҳақида қизиқарли маълумотларни тайёрладик.

1. Амир Темур, шубҳасиз, истеъдодли саркардалардан бири, буюк қўшин саркардаси сифатида тарихга кирган. Лекин шу билан бирга у ижодкор ҳам эди. Унинг шарофати билан вилоятда илм-фан ва тиббиёт салмоқли ютуқларга эришди. У шаҳарлар, қалъалар, масжидлар қурдирди ва шу орқали маданият ва санъат ривожига ҳисса қўшди.

2. Амир Темурнинг маънавий-ахлоқий тамойиллари бизгача “Темур тузуклари” асарида етиб келган. У юксак маънавиятли шахс бўлганини ушбу асар ва қизиқарли тарихий фактлар ҳам кўрсатиб турибди. Тарихчиларнинг таъкидлашича, Амир Темур муқаддас Бухоро шаҳрига пиёда ва қуролсиз кириб, олимлар билан суҳбатлашиш учун тахтдан тушган.

3. Амир Темур шахматга алоҳида аҳамият берган. Шахмат унинг севимли ақл ўйинларидан бири эди. У ҳатто 60 та шахмат этюдларига бағишланганрисола ёзишни буюрган.

4. Амир Темур нафақат тарихий асарларни ўқиб, олимлар билан муҳокама қилган, балки маълумотлар алмашган. Унинг тарих ҳақидаги билими ўрта аср тарихчиси ва файласуфи Ибн Халдунни ҳайратда қолдирган. Бундан ташқари, Амир Темур жангчиларини тарихий ва афсонавий қаҳрамонлар ҳақидаги ҳикоялар билан илҳомлантирган.

5. Қурилишга келсак, Амир Темур ўзининг ландшафт боғдорчилик тизимлари билан айниқса машҳур бўлган. Иншоотлар унинг буйруғи ва бевосита назорати остида қурилган. Бинолар ва саройлар атрофида боғлар барпо қилинган. Улар, айниқса, Самарқандда кўп бўлган: Боғи-Шамол, Боғи-Дилкушо, Боғи-Феруза, Богғ-Баланд ва бошқалар.

6. Амир Темур ақлли саркарда эди, лекин кўп муаммоларни дипломатик йўл билан ҳал қилишга ҳаракат қилди. У шундай деб ёзган эди: "Бошқарувда юмшоқлик, хайрихоҳлик ва сабр-тоқатни танладим. Душманларни ҳам, дўстларни ҳам бирдек қўллаб-қувватладим".

7. Амир Темур Европа давлатлари билан алоқалар ўрнатган, ҳатто баъзи монархлар, масалан, Испания ва Англия давлатлари билан хат ёзишган. Ҳозирда унинг француз қироли Карл VI га ёзган мактуби Франция миллий архивида сақланади. Мактубнинг нусхаси Тошкентдаги Темурийлар тарихи давлат музейида сақланмоқда. Мактуб қуйидаги сатрлар билан бошланади: "Салом ва тинчлик билан бошлайман...".

8. У 35 йил ҳукмронлик қилди ва шу вақт ичида Ҳинд ва Ганг дарёсидан Сирдарё ва Зарафшонгача, Тян-Шандан Босфоргача бўлган улкан империяни яратишга муваффақ бўлди. Шу билан бирга, бу ҳудудларнинг ривожланишини кузатиб борди. Унинг даврида Самарқанд, Кеш, Бухоро, Термиз, Тошкент каби қадимий шаҳарлар ободонлаштирила бошлади.

9. Амир Темур умрининг кўп қисмини юришларда ўтказди. Ўлим ҳам унга шундай юришларнинг бири - Хитойдаги юриш пайтида етиб олди. Ўша пайтда у 68 ёшда эди.

10. Тадқиқотлар туфайли Амир Темур бақувват гавдали бўлганини тахмин қилиш мумкин. Юришлардаги ҳаётнинг машақққат ва қийинчиликларига қарамай, унинг бош суяги ва скелетида қарилик белгилари йўқлиги маълум бўлди. Биологик жиҳатдан у 50 ёшдан ошган эди.