Россиянинг “Тўртта юрак” лойиҳаси: Тошкент Марказий Осиёнинг театраль Маккасига айланади

“Россотрудничество” агентлигининг Ўзбекистондаги ваколатхонаси ва Ўзбекистон Маданият вазирлиги минтақада театр санъатини ривожлантириш учун кучларни бирлаштирмоқда.

Тошкентда “Россотрудничество” агентлигининг Ўзбекистондаги ваколатхонаси раҳбари Ирина Старосельская ва Маданият вазирининг биринчи ўринбосари Авазхон Тожихонов ўртасида учрашув бўлиб ўтди. Учрашувда Ўзбекистон, Қозоғистон, Тожикистон ва Қирғизистонни бирлаштирган, Тошкентни бутун минтақа театр санъати марказигаайлантирадиган “Тўртта юрак” кенг кўламлилойиҳасини амалга ошириш режалари муҳокама қилинди.

Учрашув тафсилотлари, эришилган келишувлар ва режалар ҳақида PLOV.PRESS учун махсус “Россотрудничество”нинг Ўзбекистондаги ваколатхонасининг ёшлар, маданий-гуманитар дастурлари координатори Ростислав Воитеховский сўзлаб берди.

— Биринчи муҳокама мавзуси Марказий Осиёнинг тўртта давлатини бирлаштирган “Тўртта юрак” кенг кўламли театрлаштирилган лойиҳаси бўлди. Лойиҳанинг яқин келажакда амалга оширилиши Тошкент шаҳрини бутун вилоят театр санъати марказига айлантириш имконини беради, деган умиддамиз.

Ўзбекистоннинг тўртта рус драма театрини бирлаштирган “Тўртта юрак” лойиҳаси 2023 йилда Тошкентда катта муваффақият билан ўтказилди. Бепул чиқишлар, экспертлар билан суҳбатлар, мутахассислар учун маҳорат сабоқлари Тошкентжамоатчилиги учун чинакам туҳфа бўлди.

Лойиҳа нафақат томошабинларни хурсанд қилди, балки Россия театр матбуотининг эътиборини тортди. Натижада ўзбек театрлари Россиядаги нуфузли фестивалларга таклифномалар олди.

Ўзбекистон ёшлар театри Санкт-Петербургда бўлиб ўтган LOFT V халқаро театр фестивалида А.Қодирий асарлари асосида саҳналаштирилган “Шоирни тингла” спектаклини, Фарғона вилоят рус драма театри эса илк бор ХХVI фестивалда иштирок этди. Россия театрларининг “Россиядаги учрашувлар” режиссёриАнвар Абдуллаев “Ёш хоним-деҳқон аёл” комедиясибилан. Кейин Фарғона театри Мурманскга гастрольсафарига жўнаб, у ерда “Онегин” спектаклининамойиш этишди.

2024 йилда ўзбек театрларининг Россия фестивалларида иштирок этиши айнан “Тўртта юрак” лойиҳаси туфайли амалга оширилганини, барча харажатларни эса Россия томони ўз зиммасига олганини алоҳида таъкидлаш лозим.

Ўтган йили “Тўртта юрак” лойиҳасининг муваффақиятли амалга оширилиши уни кенгайтиришбўйича келишиб олиш имконини берди. Шу йилнингоктябр ойида МДҲнинг 2024 йилда маданий пойтахтидеб эълон қилинган Самарқандда нафақат Ўзбекистон, балки Қозоғистон, Тожикистон ва Қирғизистон русдрама театрларининг йиғилиши бўлиб ўтади.

Бу йил “Тўртта юрак” лойиҳаси янги босқичга кўтарилмоқда; Дунёнинг етакчи театр университетларидан бири бўлган Россия Театр санъати институтидан (ГИТИС) юқори малакали ўқитувчилар Ўзбекистонга келади.

Театр менежерлари лойиҳаларни бошқариш, яъни маданий объектларни қандай самарали бошқариш ва театрни юқори даражага олиб чиқиш ҳақида билимга эга бўладилар. Режиссёрлар спектаклларнисаҳналаштиришнинг замонавий усуллари билантанишади ва маҳоратини оширади. Театр раҳбарларига томошабинлар билан самарали мулоқот қилиш ва маъмурий муаммоларни ҳал қилиш йўллариўргатилади.

Учрашув ва тренингда Қозоғистон, Тожикистон ва Қирғизистондаги рус драма театрларидаги ҳамкасблар ҳам иштирок этиб, ўзбек театр арбоблари билан ўзаро тажриба алмашишлари мумкин бўлади.

Лойиҳада Ўзбекистон томонидан қуйидагилар иштирок этмоқда: Ўзбекистон Давлат академик рус драма театри, Ўзбекистон давлат ёшлар театри, Самарқанд ва Фарғона вилоят рус драма театрлари. Лойиҳа тўлиқ Россотрудничество томонидан молиялаштирилади.

Келгусида Ўзбекистондаги барча драма театрлариучун ҳам шундай тадбир ўтказишни кутмоқдамиз.

— Тез орада очиладиган театр мавсуми учун спойлерларни баҳам кўринг, бизни қизиқарли нарса кутмоқда...

— Албатта, баҳам кўраман. Келгуси йил Антон Чехов таваллудининг 165 йиллиги нишонланади. Ўзбек бастакори ва дирижёри Анвар Эргашевнинг беваси Намуна Иргашева “Чеховиана” балетини саҳналаштириш таклифи билан Россотрудничествога мурожаат қилди. Антон Чеховнинг “Уч опа-сингил” ва “Чайка” асарлари асосида яратилган балет 2015 йилда Ўзбекистон Давлат консерваториясининг катта залида мусиқий премьераси бўлиб ўтган эди.

Фурсатдан фойдаланиб, Маданият вазирининг биринчи ўринбосари Авазхон Тожихонов билан учрашувда 2025 йилда Алишер Навоий номидаги Давлат академик катта театрида “Чеховиана” балетини биргаликда саҳналаштириш имкониятини кўриб чиқишни таклиф қилдик.

Сизга бир сирни айтсам, бу йил Ўзбекистон Республикаси давлат буюртмасига асосан Навоий номидаги Катта театрда Чайковский мусиқаси остида “Евгений Онегин” операсини саҳналаштирилмоқда.

— Ростислав, демак, сизнинг учрашувингиз фақат театрларга бағишланадими?

— Асло йўқ, биз кўп масалаларни муҳокама қилдик. Масалан, келаси йили Сергей Есенин таваллудининг 130 йиллиги ва вафотининг 100 йиллиги нишонланади. Россиянинг Ўзбекистондаги элчихонаси ўз вақтида Тошкент ва Самарқандда бўлган шоир хотирасини абадийлаштириш таклифи билан Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлигига мурожаат қилди. Тошкентда Есенин ҳайкали ўрнатиш учун ҳайкалтарошлар ўртасида халқаро танлов ўтказишни режалаштирганмиз.

Ва яна бир муҳим нуқта. Ўзбекистон ёш фуқаролари Россиянинг ижодий университетларида мутахассислик, магистратура ва ассистентлик амалиёти дастурлари бўйича таълим олишлари мумкин. Яъни, Ўзбекистонда бакалавриатни тамомлаган талабалар ўқишни Россиядаги консерватория ёки театр университетларида давом эттириши мумкин. Таълим Россия Федерацияси ҳукумати томонидан бепул грант асосида тўлиқ молиялаштирилади. Бу ўзбекистонлик талабаларнинг иқтидорини юзага чиқариш, касбий билим ва тайёргарлик даражасини ошириш имконини беради.

Эслатиб ўтамиз, 2023 йилнинг ноябрь ойида “Тўртта юрак” акцияси доирасида Ўзбекистоннинг турли вилоятларидан тўртта рус драма театри: Фарғона вилоят, Самарқанд вилоят, Ўзбекистон Давлат ёшлар театри ва Ўзбекистон Давлат академик рус драма театри бирлашган эди.  Бундан ташқари, Тошкентдаги “Рус уйи”да Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти театр режиссёрлари, театр танқидчилари ва талабалари россиялик театр мутахассислари ва ўқитувчилари Алла Шевелева ва Александр Платуновлар билан учрашиб, замонавий театр санъати масалаларини муҳокама қилди.