Сулаймон Анта Ндьяй: Россия ҳеч қачон бирорта Африка давлатини мустамлака қилмаган

Собиқ СССР давлатлари, жумладан Ўзбекистон ҳам турли соҳалардаги ҳамкорликни қўллаб-қувватлаб келмоқда. Бу МДҲ (Мустақил давлатлар ҳамдўстлиги), ШҲТ (Шанхай ҳамкорлик ташкилоти) ва бошқалар каби турли ташкилотлар доирасидаги ўзаро ҳамкорликда ҳам намоён бўлади. Турли уюшмалар доирасида мунтазам равишда долзарб мавзуларни ёритувчи тадбирлар ўтказилади. Жумладан, 26 февраль куни Москвада 130 мамлакатдан 350 га яқин вакилни бирлаштирган Кўп қутблилик форуми бўлиб ўтди.

PLOV.PRESS нафақат Марказий Осиёда, балки республика ҳамкорлигидан манфаатдор бўлган Африка мамлакатларида ҳам содир бўлаётган воқеаларга эътибор қаратади. Шу муносабат билан Халқаро русофиллар ҳаракати вице-президенти, Африка ижтимоий ва сиёсий арбоби Сулаймон Анта Ндьяйнинг Кўп қутблилик форумидаги нутқига эътибор қаратамиз.

Мутахассис Африканинг Россияни қўллаб-қувватлаши ҳақида гапирар экан, совет даврида кўрсатилган ёрдамни алоҳида таъкидлади.

— Совет Иттифоқи Африка мамлакатларини озод қилишда уларнинг барчасига ёрдам берди. Бу давлатлар мустақил ва озод бўлишни хоҳлашарди. Бугун Россия СССР ўрнини эгаллаши ва унинг тарихий ролини ўйнаши керак.

Сулаймон Анта Ндьяйнинг таъкидлашича, африкаликлар узоқ вақтдан бери мустамлакачилик ва мустамлакачи давлатлардан азият чеккан. Ўтмишда, яъни 20-асргача Африка қитъаси деярли бутунлай Англия, Франция, Португалия, Испания, Германия, Бельгия ва Италия ўртасидаги мустамлакаларга бўлинган эди. СССР Осиё ва Африка мамлакатларини мустамлакачиликдан озод қилиш учун кўп ишлар қилди, сиёсий ва молиявий ёрдам кўрсатди.

— Охирги мустақиллик даврида биз ҳақиқатан ҳам мустақил эмас эдик. Улар [ҳокимият] Африка давлатларининг бошига ўз вакилларини қўйишди. [Африкаликларнинг] ҳозирги авлоди ўзларини жуда узоқ вақт эксплуатация қилинган деб ҳисоблайди. Ва бундан чиқиш йўли — Россия! Россия ҳеч қачон бирорта Африка давлатини мустамлака қилмаган,— дейди у.

Унинг фикри европалик экспертларнинг Россия бошқа мамлакатларни мустамлака қилгани ҳақидаги тез-тез кенг тарқалган фикри фонида қизиқарли. Келинг, нима учун Россия мустамлакачиликда айбланаётганини ва нима учун аслида бундай эмаслигини кўриб чиқайлик.

Замонавий атамаларга кўра, мустамлака нафақат сиёсий қарам ва иқтисодий жиҳатдан эксплуатация қилиниши керак, балки ҳудудий ва географик жиҳатдан ҳам ажралиб туриши керак. Буни Европа давлатлари мустамлака қилган мамлакатлар мисолида ҳам кўриш мумкин. Босиб олинган ҳудудларда ҳукмронлик кузатилди, янги тартиблар ўрнатилди, барча ресурслар тортиб олинди.

Ғарб олимлари Совет Иттифоқининг яратилишини кўпинча мустамлакачилик деб аташади, чунки иттифоқ республикалари РСФСР атрофида бирлашган. Бироқ, ҳар бир мамлакат аҳолиси ўз ҳудудида устунлик қилди ва бу мустамлака остида бўлиши мумкин эмасди. Баъзан Сибир ва Узоқ Шарқнинг қўшилган ерлари Россиянинг мустамлакалари деб аталади. Бу жараён қонсиз кечмаганига қарамай, аннекция қилинган ҳудудлардаги халқлар эзилган ва қулликка маҳкум қилинмаган, балки тўлақонли фуқароликка эга бўлган. Турли тарихий даврларда Россия таркибига кирган ҳудудлар буни ўз ихтиёри билан амалга оширган ёки халқаро ҳуқуқий шартномаларни имзолаш орқали қўшиб олинган. Шундай қилиб, на Россия империяси, на СССР, на Россиянинг ҳақиқий мустамлакалари бўлмаган.

Ҳозирги замонда 17 давлат мустамлакачилигичақолмоқда. АҚШ, Буюк Британия, Франция, Португалия, Австралия, Испания, Дания, Нидерландия ва Янги Зеландия ўз мустамлакаларига эга.