Телекоммуникация ва микроэлектроника — Ўзбекистон ва Татаристон ўртасидаги ҳамкорликнинг янги йўналишлари

Савдо, саноат, туризм — буларнинг барчаси Ўзбекистон ва Россия ўртасидаги ҳамкорликнинг анъанавий йўналишларидир. Ҳаётнинг юқори суръати замонавий соҳаларни, масалан, IT ва телекоммуникацияларни биргаликда ривожлантиришни фаол ривожлантиришни талаб қилади. Шундай қилиб, янги шартномалардан бири Татаристон Республикаси билан тузилди.

Гап Савдо-саноат палатаси Бухоро филиали ва Татаристоннинг “Волга” ОАЖси ўртасида имзоланган микроэлектроника ва телекоммуникация соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги шартнома ҳақида бормоқда. Бу Бухоро вилояти делегациясининг Татаристон пойтахтиҚозонга ташрифи чоғида содир бўлди. Айтганча, унга ҳоким Ботир Зарипов раҳбарлик қилган.

Айтиш жоизки, Бухоро делегациясининг ташрифи давомида турли соҳалардаги ҳамкорлик масалалари муҳокама қилинди. Шу ўринда шуниайтиш керакки, делегация ТатаристонРеспубликаси раҳбари Раис Рустам Минниханов томонидан қабул қилинди.

Бундан ташқари, Тожикистон Республикаси Туризм давлат қўмитаси ва Бухоро вилояти туризм бошқармаси ўртасида туризм соҳасида ҳамкорлик қилиш тўғрисидаги меморандум имзоланди. Ҳамкорлик шартномаси Татаристон ва Бухоро вилояти Савдо-саноат палаталари томониданимзоланди. Савдо-саноат палатаси вакиллариҚозон шаҳрида “Парвоз Ҳумо Равнақ” МЧЖ савдоуйини очиш масаласини ҳам муҳокама қилди.

Бухоро вилояти ва Татаристон ҳудудлараро ҳамкорликни фаол ривожлантириб, умумий лойиҳаларни амалга оширмоқда. Масалан, айни пайтда “Бухоро саноатни ривожлантириш мажмуаси” махсус саноат парки қурилиши давом этмоқда. Ушбу лойиҳа Татаристон кўмагида амалгаоширилмоқда.

Умуман олганда, Татаристон ЎзбекистоннингРоссия ҳудудлари орасида энг фаол ҳамкорлариданбиридир. 2023 йилда товар айирбошлаш ҳажми 370 миллион долларни ташкил этди (ўсиш 27%). Томонлар агросаноат мажмуаси, уй-жой коммуналхўжалиги, маданият, туризм, спорт, фан ва таълим, кадрлар тайёрлаш каби соҳаларда ўзаро ҳамкорликқилади.

Татаристон IT ва технологиялар соҳасидаги ҳамкорликни ривожлантириш бўйича ҳамкорлардан бири сифатида танлангани жуда мантиқан тўғри. Бундан ташқари, сўнгги бир неча йил ичида Татаристонда рақамли трансформация дастури фаол амалга оширилди. Идоралараро электрон ҳужжат айланиши тизимининг сервер инфратузилмасини янгилашдан тортиб, қишлоқаҳоли пунктларида почта алоқаси объектларинимодернизация қилишгача бўлган кенг кўламлимодернизация ишлари амалга оширилмоқда. Татаристоннинг АКТ соҳасида кадрлар тайёрлаш, электрон таълим ва телемедицина ривожланмоқда. Бу ерда улар микроэлектроника ишлаб чиқаришсоҳасидаги мутахассисларнинг малакасиниоширмоқда, шунингдек, импорт ўрнини босувчителекоммуникация ускуналарини йиғиш ва ўз уялиалоқа база стансияларини ишлаб чиқаришни йўлгақўйишни режалаштирмоқда.

Буларнинг барчаси Татаристонни Ўзбекистон учун, шунингдек, бутун Россия учун АКТ йўналишидаги истиқболли ҳамкорга айлантиради.

Ўзбекистоннинг ўзи бу борада жадал ривожланиш йўлидан бормоқда. Давлат томонидан таъминланаётган барча янги ўқув ва қўллаб-қувватлаш дастурлари, грантлар, халқаро танловларда иштирок этиш – бу ва яна кўп нарсалар Ўзбекистонга ўз мутахассислари сонини тез кўпайтириш, шунингдек, хорижий инвестициялар учун янада жозибадор бўлиш имконини беради. Шундай қилиб, сўнгги 7 йил ичида хориж иштирокидаги IT-компаниялар сони 7,6 баробар ошди.

Россия Ўзбекистоннинг АКТ соҳасида муҳим ҳамкори ҳисобланади. Бу ҳамкорлик кўп жиҳатдан ўз ифодасини топмоқда. Масалан, давлатлар вакиллари ўртасидаги расмий шартномаларда. Ўтган йили Ўзбекистон рақамли технологиялар вазири ўринбосари Олег Пекось ва Россия Федерациясининг Ўзбекистон Республикасидаги Савдо миссияси раҳбари Константин Злигостев қоғозсиз савдони таъминлаш, электрон ҳукуматни ривожлантириш, банк сектори ва ахборотлаштириш учун илғор ечимларни жорий этиш ҳақида гаплашган эди. 

Ўзбекистон ва Россиянинг IT-компанияларибевосита бизнес миссиялар, конференсиялар вайирик кўргазмалар орқали мулоқот қилади. Бу уларга алоқа ўрнатиш ва қўшма лойиҳалар ёкиҳамкорликнинг бошқа шакллари мавзусиниўрганиш имкониятини беради. Россия компаниялари Ўзбекистон IT бозорига фаол кириббормоқда.

Компаниялар киберхавфсизлик масалаларидаҳам бирлашмоқда. Жорий қишда UNIVERSOFT ITМЧЖ Россиянинг Касперский лабораториясикўмагида Ўзбекистонда биринчи маҳаллий ишлабчиқилган антивирус ечимини тақдим этишга қарор қилинди. Бу Ўзбекистон давлат идоралари вакомпаниялари учун хавфларни камайтириш, хавфсиз IT инфратузилмаларини яратиш бўйичаваколатларни ошириш имкониятидир.

Ўзбекистон таълимини IT соҳасидаривожлантиришга Россия ҳам ўз ҳиссасиниқўшмоқда. Ўзбекистон фуқаролари Россиянингайрим университетларининг онлайн лойиҳаларидаиштирок этиш имкониятига эга. Бундаймаърузаларда улар кўпинча талабга эга ва юқориҳақ тўланадиган IT касблари ва асосий кўникмаларҳақида гапиришади.

Баъзи ташкилотлар эса ўз таълим муассасаларини очиш учун Ўзбекистонни танлайдилар. Масалан, Yandex буни қилмоқчи эди. У Ўзбекистонда мактаб ўқувчилари ва информатика ўқитувчилари учун махсус IT таълим дастурини ишга туширишга қарор қилди. Яқинда Россиянинг “Синергия” университетининг Ўзбекистонда рақамли касблар техникумини, кейинчалик эса ўз филиалини очиш режалари ҳақида маълум бўлди. Бу ҳамкорликнинг муҳим йўналиши, чунки бу орқали кўпроқ Ўзбекистон фуқаролари IT таълим олиш имкониятига эга бўладилар. Қолаверса, россиялик кучли мутахассислар ҳам улар билан ўз тажрибаларини ўртоқлашмоқда.

Россия Ўзбекистон томонидан рақамлаштиришва рақамли технологиялар бўйича стратегик ҳамкорсифатида белгиланган. Кўриб турганингиздек, бутенденция ўзгармайди. Киберхавфсизлик, электрон тижорат, ақлли технологиялар — бу икки давлатҳамкорликда АКТ соҳасида ривожланаётгансоҳаларнинг қисқача рўйхати, холос. Рўйхат фақаткенгайиши кутилмоқда.