Адабиётнинг бирлаштирувчи кучи. Наманганда биринчи рус мактаб қўғирчоқ театри пайдо бўлади

2024 йилда дунёнинг турли мамлакатларида, жумладан, ўзбек китобхонида кенг танилган буюк шоир Александр Сергеевич Пушкин таваллудининг 225 йиллиги нишонланади. Ўзбек болалари Пушкиннинг эртакларини завқ билан ўқийди, мамлакат мактаб ўқувчилари ва ёшлари эса турли катталар асарларини ўрганмоқда. Ўзбекистон аҳолиси Пушкинни яхши кўради, шунинг учун юбилей йилида мамлакатда шоирга бағишланган тадбирлар ўтказилади.

Наманган шаҳрида бўлиб ўтган “Ўзбекистонда Пушкин учрашувлари” форум ининг биринчи босқичини яқинда мисол қилиб келтириш мумкин. Тадбир “Кредо” поэзиятеатри” ҳудудлараро жамоат ташкилоти ташаббуси ва “Русский мир” жамғармаси кўмагида ташкил этилди.

Форум доирасида бир қанча тадбирлар бўлиб ўтди, аммо асосийси Наманганда биринчи рус мактаб қўғирчоқ театрини ташкил этиш бўйича ишларнинг бошланиши бўлди. Буни Россиянинг Карелия Республикаси пойтахти Петрозаводсклик артистлар амалга оширди. 

Болалар ва ўқитувчилар, шунингдек, Петрозаводск режиссёри Борис Кудрявцев томонидан тайёрланган биринчи тўлиқ метражли спектакль октябрь ойида намойиш этилади. Шундан сўнг форумнинг иккинчи босқичи бўлиб ўтади.

Актёрлик, саҳна нутқи, қўғирчоқ ва театр реквизитлари ясаш сирлари бўйича бир қанча маҳорат дарслари ўтказилди. Уларни Борис Кудрявцев, шунингдек, лойиҳаменежери, “Кредо” поэзия театрининг актрисаси Инга Гаевская олиб боришди.

Карелиялик меҳмонлар Наманган шаҳридаги хусусиймактабда “Олтин жўжа” спектаклини намойиш этишди, ёшлар Пушкин шеърлари, Иван Криловнинг масалларини қўшиқ қилиб куйлаб, нотиқлик билан ўқидилар. 

Маҳаллий ўқитувчилар билан рус тили ва театр педагогикаси бўйича ўқув интенсив курсларини ўтказишистиқболлари муҳокама қилинди. Шунингдек, Карелия делегацияси томонидан Наманган шаҳрига “Карелия халқлари эртаклари” ўқув қўлланмалари тўплами тақдимэтилди.

Россиялик рассомлар “Тирик классика” танловининг саралаш босқичида Наманган шаҳридаги хусусий рус мактабига ташриф буюришди, у ерда 1-4-синф ўқувчилари А.Пушкиннинг “Шоҳ Салтан ҳақида эртак”, “Поп ва Балда ҳақида эртак”, “Ўлик қиролича ва етти баҳодир” асарларини ўқишди. Бундан ташқари, бошланғич синф ўқувчилари билан “Олтин балиқ ҳақидаги эртак” спектаклининг репетицияси бўлиб ўтди.

Иккинчи босқичда нафақат рус мактаби қўғирчоқ театри спектаклининг премераси, балки А.Пушкин таваллудининг 225 йиллигига бағишланган семинар ва концертлар ҳам ташкил этилиши кутилмоқда.

Шу ва ўтган йил давомида Ўзбекистонда буюк шоир юбилейига бағишланган бошқа тадбирлар ҳам ўтказилди. Уларни ташкил этишда Тошкентдаги Рус уйи алоҳида ўрин тутади. Масалан, ўтган йилнинг кузида Тошкентда “Пушкин эртаклари” кўргазмаси бўлиб ўтди. Унда XIX, XX, XXI асрлар рассомларининг Пушкин эртакларигабағишланган асарлари тақдим этилди. Бунинг ёрдамидавақт ўтиши билан расмлар ва уларнинг услуби қандайўзгарганини кўриш мумкин эди. Кўргазма ижодий баҳс-мунозараларга ҳам уланиб, шоир ижоди мухлисларитомонидан қизғин муҳокама қилинди.

Албатта, Пушкин куни ўтган йили ҳам нишонланди — 6 июнь, унинг туғилган куни. Бу кун рус тили куни сифатида ҳам танилган. Шунингдек, 2023 йилда Тошкентда Пушкин ҳайкали пойига гул қўйиш билан шоирона тадбир бўлиб ўтди. Шу билан бирга, Алишер Навоий номидаги Давлат академик катта театри санъаткорлари, Ўзбекистон Хореография академияси талабалари, Тошкент мактаблари ўқувчилари ва Ўзбекистон Рус маданият маркази ҳаваскорлари томонидан тайёрланган байрам концерти бўлиб ўтди.

Ўзбекистонда Пушкин шарафига бошқа тадбирлар ҳам ўтказилди. Масалан, ўтган ноябрь ойида "Давр яратган шоир" Пушкин кечаси, унда халқаро танловлар лауреатлари чиқиш қилишди. Яқинда ўтказилган тадбирлар орасида Александр Сергеевич Пушкин таваллудининг 225 йиллигига бағишланган "УМЭДда Россия куни" ҳам бор. Тадбир Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлиги тизимидаги Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университетида бўлиб ўтди. 24 май куни эса Тошкент вилоятидаги тўртта мактабда 6-синф ўқувчилари учун “Пушкинни ўқиймиз...” адабий квести бўлиб ўтди. Унда болалар буюк рус шоири ҳаёти ва ижоди ҳақидаги билимларини синаб кўришлари мумкин эди

Алишер Навоий номидаги академик Катта театр, Ўзбекистон Хореография академияси талабалари, Тошкент мактаблари ўқувчилари ва Ўзбекистон Рус маданият маркази ҳаваскорлик спектакллари иштирокчилари. Бундан ташқари, 1988 йилда “Евгений Онегин” романини ўзбек тилида нашр этишда ишлаган шоир Виктор Апухтиннинг машҳур рассоми кўргазмаочилди. Кўргазмада Пушкин асарларига унинг расмлари икки цикли тақдим этилди.

Ўзбекистонда Пушкин шарафига бошқа тадбирлар ҳам ўтказилди. Масалан, ўтган ноябр ойида Пушкиннинг "Давр яратган шоир" кечаси, унда халқаро танловлар лауреатлари чиқиш қилишди. Яқинда ўтказилгантадбирлар орасида Александр Сергеевич Пушкин таваллудининг 225 йиллигига бағишланган "ЖИДУдаРоссия куни" ҳам бор. Тадбир Ўзбекистон Ташқи ишларвазирлиги тизимидаги Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университетида бўлиб ўтди. 24 май куни эса Тошкентвилоятидаги тўртта мактабда 6-синф ўқувчилари учун“Пушкинни ўқиймиз...” адабий квести бўлиб ўтди. Унда болалар буюк рус шоири ҳаёти ва ижоди ҳақидагибилимларини синаб кўришлари мумкин эди.

Ўзбекистон аҳолиси А.Пушкин юбилейига бағишланган бошқа мамлакатларда ўтказиладиган тадбирларда ҳам иштирок этиши муҳим. Бунинг учун улар уйдан чиқиб кетишлари шарт эмас, чунки кўплаб тадбирлар онлайн тарзда ўтказилади. Ҳар бири ҳақида қўшимча маълумотни Пушкин-225.рф Интернет-ресурсида топишингиз мумкин. Онлайн тадбирлар туфайли шоирнинг ўзбекистонлик мухлислари хорижлик мутахассислардан кўплаб янги нарсаларни ўрганишлари, ўз фикрларини билдиришлари мумкин.

Масалан, йил давомида сиз Москвадаги А. Солженицинномидаги хориждаги Руслар уйининг виртуал кўргазмасига ташриф буюришингиз мумкин. ХоҳлаганларПушкин ижодига ва рус тилига бағишланган турлитанловларда ҳам иштирок эта оладилар, масалан, "Мендан сенга не керак?.." танловида сиз шоирнинг таржимаи ҳолива ижоди ҳақидаги билимларни баҳам кўришингизмумкин. Унинг асарлари ҳақидаги билимларни ёздаТамбов область А.С. Пушкин номидаги универсал илмийкутубхонаси томонидан ўтказиладиган Пушкин диктантида текшириш мумкин. Июнь ойида III Халқаро

"Шундай хилма-хил Пушкин" онлайн-фестивали "Пиковая дама" повести ва "Тожи тилла хўрозим эртаги"нинг 190 йиллигига бағишланган. 

Адабиёт ҳам бошқа ижод турлари каби халқларнибирлаштирувчи ўзига хос кучга эга. Одамлар турлимамлакатларда яшаса ҳам, китобларда кўтарилганмавзулар, одатда, анъана ва урф-одатлардан қатъи назар, ҳамма учун тушунарли. Бунда чинакам тимсол бўлганАлександр Пушкин алоҳида ўрин тутади. Рус адабиётиҳақида ўйланганда, кўпинча у биринчи бўлиб эсгатушади. Шу боис, унинг шарафига ўтказилаётгантадбирлар Ўзбекистон ва Россия аҳолисини бир жойгатўплаши мумкин, бу эса, ўз навбатида, умуман, иккидавлат ўртасидаги муносабатлар ривожига ижобий таъсиркўрсатади.