Қалбан яқин. Қорақалпоғистон Татаристон ва Бошқирдистон билан ҳамкорликни ривожлантирмоқда

Тарих, тил, дин ва маданиятнинг ўхшашлиги халқларнинг яқинлашишига, агар халқаро муносабатлар ҳақида гапирадиган бўлсак, турли мамлакатлар минтақалари ўртасидаги ҳамкорликка ёрдам беради. Шу боис Ўзбекистон аҳолиси асосан мусулмонлар бўлган давлатлар, шунингдек, Россиянинг Бошқирдистон ва Татаристон каби минтақалари билан алоқа ўрнатишга катта эътибор қаратмоқда. Қорақалпоғистон Республикасида бу борада қизиқарли ишлар амалга оширилмоқда.

Ўзбекистоннинг Россия ҳудудлари орасида энг фаол ҳамкорларидан бири, шубҳасиз, Татаристондир. Бу минтақа Бухоро, Навоий, Сурхондарё ва республикамизнинг бошқа вилоятлари билан ҳамкорлик қилади. Бу, айниқса, савдо-иқтисодий ва саноат шерикликларида намоён бўлади. Ишбилармонлик миссиялари амалга оширилмоқда, алоҳида ташкилот ва идоралар ўзаро алоқалар ўрнатмоқда, “Чирчиқ” ва “Жиззах” каби қўшма технопаркларни яратиш бўйича ҳамкорликдаги фаолият фаол ривожланмоқда.

Иқтисодий ҳамкорлик ҳозир ҳақиқий “бум”ни бошдан кечираётгани ажабланарли эмас. 2022 йил якунига кўра Ўзбекистон ва Татаристон ўртасидаги ўзаро товар айирбошлаш ҳажми 50 фоизга ошди ва 290 миллион доллардан ошди. Биргина 2023 йилнинг биринчи ярмида у 30 фоизга ўсди ва тахминан 150 миллион долларни ташкил этди.

Бу борада Қорақалпоғистон Татаристон билан ҳамкорлик қилишдан манфаатдор бўлса ажаб эмас. Бундан ташқари, икки халқнинг тиллари ўхшаш ва бу бизга масофани сезиларли даражада камайтириш имконини беради. Жорий йилнинг 20 апрель — 4 май кунлари Қорақалпоғистон Республикаси делегацияси Қозон шаҳрида бўлди. Унинг таркибига мансабдор шахслар, масалан, тегишли вазирликлар ва олий ўқув юртлари раҳбарлари кирди. Делегацияга Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши раисининг ёшлар сиёсати, ижтимоий ривожлантириш ва маънавий-маърифий ишлар бўйича ўринбосари Байрам Отемуратов бошчилик қилди. Сафар кўп жиҳатдан олий таълим, илмий ва инновацион ривожланиш соҳасидаги ҳамкорликни ривожлантиришга қаратилган эди.

Делегация Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти Нукус филиали ҳамкори ҳисобланган Қозон давлат маданият институтида бўлди. Ташриф давомида томонлар профессор-ўқитувчилар ва талабалар учун академик алмашинув дастурини яратишга келишиб олдилар. Ҳамкорлик илмий алоқаларни мустаҳкамлаш, қўшма илмий симпозиум ва конференциялар ўтказиш, илмий ишлар ва услубий материалларни кўриб чиқишга ҳам таъсир кўрсатади. Бундан ташқари, талаба-ёшлар талаб юқори бўлган йўналишлар бўйича илмий-тадқиқот ишларига жалб этилади.

Таъкидлаш жоизки, Раис Рустам Миннихоновнинг ўтган йилги ташрифи Қорақалпоғистон ва Татаристон ўртасидаги муносабатларни ривожлантиришга сезиларли туртки бўлди. Сўнгра Татаристон тажрибасини ҳисобга олган ҳолда Қорақалпоғистонда махсус иқтисодий зона ташкил этиш масаласи муҳокама қилинди. “Алабуга” иқтисодий зонаси ва “Химград” технополисларига эса ушбу ҳудуддаги объектлар салоҳиятини ўрганиш топширилди. Шунингдек, кадрлар тайёрлаш, хусусан, КАМАЗ тажрибасига асосланган корхоналар негизида махсус участкалар ташкил этиш масаласи ҳам эътибор марказида бўлди.

Ўзбекистон Татаристон учун руҳи, маданияти, дини ва тил илдизлари жиҳатидан яқин стратегик шерикдир.

“Айниқса, қорақалпоқ ва татар тиллари бир-бирига ўхшаш тилда музокаралар олиб бориш жуда ёқимли. Бер телдә сөйләшкәндә эш алып бару җиңелрәк!” — деб ёзган Рустам Миннихонов ўшанда ўзининг телеграм-каналида.

Эслатиб ўтамиз, айнан Ўзбекистонда энг йирик татар диаспораларидан бири — 300 мингга яқин киши истиқомат қилади. Татаристонда эса 14 мингга яқин Ўзбекистон фуқаролари истиқомат қилади.

Ўзбекистоннинг яна бир кўзга кўринган ҳамкориБошқирдистондир. 2024 йил январь ойидаги маълумотларга кўра, ўзаро товар айирбошлаш ҳажми 11,5 фоизга ошган. 2023 йил январь-ноябрь ойларида Россиянинг ушбу областининг Ўзбекистон билан ташқи савдо айланмаси Бошқирдистон экспортининг 90 фоизини ташкил этди. Бундан кўриниб турибдики, Бошқирдистон билан ҳамкорликни ривожлантириш юксак салоҳиятга эга. Ўзаро ҳамкорлик савдо алоқалари, саноат кооперацияси, шунингдек, меҳнат миграцияси орқали амалга оширилади.

Сафар давомида Қорақалпоғистон делегацияси Бошқирдистон пойтахти Уфа шаҳрида ҳам бўлди. Бу ерда делегация аъзолари “Қорақалпоғистон ва Бошқирдистон республикалари ўртасида фан ва таълим соҳасидаги ҳамкорлик истиқболлари” конференциясида иштирок этди. Томонлар нафақат истиқболларни, балки икки мамлакат олий таълим муассасалари олдида турган аниқ вазифаларни ҳам муҳокама қилдилар. Шунингдек, делегация Уфа шаҳридаги спорт ва нефт ва газни қайта ишлаш бўйича кадрлар тайёрлайдиган айрим олий ўқув юртларида бўлди.

Шу йилнинг апрель ойида Бошқирдистон ҳукумати ва Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши ўртасида ҳамкорликни ривожлантириш бўйича “Йўл харитаси” имзоланганини қўшимча қилмоқчимиз. У савдо, саноат, қишлоқ хўжалиги, ижтимоий ва ёшлар сиёсати ва бошқа соҳалардаги фаолиятни ўз ичига олади. Масалан, Устюрт газ-кимё мажмуаси билан нефть-газ ускуналари етказиб берувчилар ва Бошқирдистоннинг газни қайта ишлаш соҳасида хизматлар кўрсатувчи компаниялар ўртасида ҳамкорлик кутилмоқда. Қорақалпоғистонда қўшма фермер хўжаликлари ташкил этиш ва бошқирд инвесторларини сабзавот етиштиришга жалб этиш ҳақида ҳам гап кетмоқда. Ҳужжатда мактаб ўқувчилари ўртасида қўшма олимпиадалар ўтказиш, туризм салоҳиятини тарғиб қилиш масалаларига ҳам тўхталиб ўтилди. Бундан ташқари, Бошқирдистон корхоналари Қорақалпоғистонда муҳандислик-коммуникация, ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш инфратузилмасини модернизация қилишдан манфаатдор.

Ўхшаш тарихий илдизлар, дин ва ҳатто тилнинг мавжудлиги Қорақалпоғистон, Татаристон ва Бошқирдистон ўртасидаги мулоқотни тушунарли ва самарали қилади. Бу нафақат савдо-иқтисодий, балки бошқа соҳаларда ҳам яқинлашиш истагини уйғотади. Бу мисолдан ҳам кўриниб турибдики, ҳудудлар таълим ва илм-фан соҳасида ҳамкорлик қилишдан манфаатдор. Бу соҳалар, шунингдек, туризм, меҳнат муносабатлари, спорт ва маданиятни янада ривожлантиришни кутишимиз керак.