Ўзбекистоннинг рус тилидаги асл адабиёти. Тошкентда унинг хусусиятлари ва келажаги муҳокама қилинди

Маданият одамларни бирлаштира оладиган нарсадир, у бошқа мамлакатлар билан дўстона муносабатлар ўрнатиш учун ҳам асосдир. Ҳар томонлама ҳамкорликни фаол ривожлантираётган Ўзбекистон ва Россия бу соҳага ҳам тўхталиб ўтмоқда. Маданиятнинг муҳим таркибий қисмларидан бири замонавий тенденцияларни акс эттирувчи ва фуқароларнинг маънавий камолотига бевосита таъсир кўрсатадиган адабиётдир. Бу борада рус тилида ёзувчи Ўзбекистон ёзувчиларининг “Дўрмон баҳори” учинчи форуми муҳим аҳамиятга эга.

Пойтахтимиздаги Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг “Дўрмон” ижод уйида форум бўлиб ўтди. Ташкилотга унинг таркибига кирган Рус адабиёти кенгаши масъул эди. Форумда қирқдан ортиқ киши иштирок этди: Тошкент, Навоий ва Жиззахлик таниқли ва етишиб чиқаётган ёзувчилар.

20 май куни маъруза қилинган форумнинг асосий мавзуси турли ҳудудлар адабиётининг ўзига хос жиҳатлари бўлди. Бу ёзув бўйича маърузалар ва маҳорат дарсларида ўз аксини топади. Шу тариқа йиғилганлар олдида Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси етакчи ходими, шоир ва таржимон Николай Ильин сўзга чиқди.

Мавзуга кўра, форум икки бўлимга бўлинган — ёзув ва таржима. Иштирокчилар бир-бирларининг ишлари билан яқиндан танишдилар, долзарб мавзулар бўйича фикр ва маслаҳатлар алмашдилар. Шундай қилиб, таржимонлар учун муаллиф услубини этказишда аниқлик масаласи, ёзувчилар учун эса жанр қонунлари муҳим эди.

Шунингдек, адабиётнинг бугунги аҳволи ва одамлар ҳаётига тобора кириб бораётган сунъий интеллектнинг таъсири мавзусига ҳам тўхталиб ўтилди. Иштирокчилар СИ муҳим адабий асар яратишга қодир бўлмаса-да, технология ривожланиб, тобора кўпроқ одамларни қамраб олишига рози бўлишди. Маданий даражангизни ошириш учун яхши адабиётларни ўқиш муҳимроқдир. Бинобарин, мумтоз намуналарни тарғиб қилиш, шахсни шахс сифатида камол топтирувчи янги асарлар яратиш муҳим аҳамиятга эга.

Турли секцияларда етакчи мутахассислар ва соҳа вакиллари сўзга чиқдилар. Улар орасида муҳаррирлар, профессорлар ва ёзувчилар бор эди. Масалан, “Шарқ юлдузи” журнали муҳаррири Елена Долгополова, ВГИК Ўзбекистон филиали ўқитувчиси Рена Вихрова, шунингдек, Москва Ёзувчилар уюшмаси аъзоси Наталья Белоедова ва бошқалар.

Форум Ўзбекистонда рус тилидаги адабиётни ривожлантираётган ёзувчи ва шоирларни бирлаштирди. Бу, албатта, ўзига хосдир, чунки у Марказий Осиёнинг маданий хусусиятларига таъсир қилади ва айниқса, Россия адабиётидан фарқ қилади.

Бошқа мамлакатларда рус тилидаги адабиётнинг ўзига хослигини сақлаб қолиш баъзи журналлар ўз зиммасига оладиган вазифадир. “Звезда Востока” журналига 11 йилдан ортиқ раҳбарлик қилган Клавдия Панченко PLOV.PRESS нашрига берган интервьюсида МДҲда уларнинг кўпи қолмагани ҳақида гапирди. Унинг сўзларига кўра, Совет Иттифоқи парчаланганидан кейин бундай нашрлар деярли йўқ бўлиб кетган. Бундан ташқари, умумий компютерлаштириш ва жамиятда мавжуд бўлган асарларни ўқишни истамаслик ҳам таъсир қилади. Ўзбекистондаги русийзабон муаллифларнинг асарлари чоп этилаётган “Звезда Востока” каби журналларни сақлаб қолиш муҳим вазифадир. Зеро, улар Россиядан ташқаридаги ҳар бир аниқ давлатдаги рус тилидаги адабий жараённинг хусусиятларини акс эттиради, ижобий ва салбий томонларини, яъни холисона кўрсатади.

Дарвоқе, форум нафақат шоирлар, таржимонлар ва адабиётга бевосита алоқадор бўлганлар, балки маданиятнинг бошқа намояндалари — санъаткорлар, ижрочилар ва мусиқачиларни ҳам жамлади. Тадбир доирасида Ўзбекистон санъат усталарининг кўргазмаси, мусиқали консерт ва мини-спектакль намойиш этилди. Бу турли хил маданий йўналишлар қанчалик чамбарчас боғлиқлигини исботлайди.

Форум яхши анъанага айланиб, учинчи бор ўтказилмоқда. Ўтган йили унда Ўзбекистондаги рус тилидаги адабиёт вакиллари, ўзбек тилида ижод қилаётган муаллифлар, Қирғизистондан келган меҳмонлар иштирок этган эди. Ўша тадбирда, масалан, ижодий алоқаларни чуқурлаштириш, таржима жараёнини такомиллаштириш, ёшлар билан маданий-маърифий тадбирлар ўтказиш каби муҳим мавзулар ҳам кўтарилди.

Ўзбекистоннинг рус тилидаги адабиёти ўзига хос хусусиятга эга, у классик рус адабиётидан фарқ қилади. Осиё ва славян маданияти ва анъаналарининг ўзаро кириб бориши туфайли у ўзига хос колоритга эга бўлди. Шунинг учун ҳам бутун адабиёт каби бу йўналишни асраб-авайлаш, унинг сифатини ошириш, муаллифларни янги асарлар ёзишга ундаш жуда муҳим. “Дўрмон баҳори” форуми эса ана шу мақсадларга эришиш ва Ўзбекистонда рус тилидаги адабиёт ривожи йўлида қўйилган қадамдир, шунинг учун унинг келгусида ўтказилиши рус тилида ижод қилаётган Ўзбекистоннинг замонавий ёзувчиларига қўшимча рағбатлантириш имконини беради. Улар кўп жиҳатдан Ўзбекистон ва Россияда яшовчи халқларни бирлаштирувчи боғловчи омил бўлиб қолмоқда.