Минг ўрик Тошкентнинг қадимий “ядроси” ва ажойиб археологик ёдгорликдир

Илгари аҳоли гавжум пойтахт бўлган, ҳозир эса ўзига хос музей ва Тошкент марказидаги ажойиб археологик ёдгорлик — Минг ўрик қадимий манзилгоҳи маҳаллий ва хорижий тарих ихлосмандларининг эътиборини тортмоқда. PLOV.PRESS махсус бўлимида сизга “Минглаб ўриклар” шаҳри ҳақида гапириб берамиз.

Қисқача тарихи

Ҳозирги “Минг ўрик” деб аталадиган тепалик аслида қадимий қалъа харобаларидир. У бир вақтлар Турк хоқонлигининг пойтахти Чочни қўриқлаган ва у VII асрда бу ерга кўчирилган.

Шаҳар эрамизнинг I асри бошларида, араблар Марказий Осиёга келгунига қадар ҳам мавжуд бўлган. Бу ерда жойлашган мажмуа туркий ҳукмдорларнинг қадимий қароргоҳи бўлиб хизмат қилган.

Аҳоли зич жойлашган шаҳар пойдевори, архитектураси, шаҳар ҳаёти ва ҳунармандчилиги билан гуллаб яшнаган. Тахминан XVII асрда Мингўрик аҳоли пунктининг архитектураси ва ривожланишида жиддий ўзгаришлар бошланди, ичида шаҳар бўлган қалъа — Шаҳристон пайдо бўлди.

Бинолар ҳозирги кунгача фақат хароба қолдиқлари шаклида сақланиб қолган. Бироқ, бу археологларнинг мақсадларини аниқлашга ҳаракат қилишлари учун етарли. Бинолардан бири зодагон ҳукмдорларнинг икки қаватли қалъаси эди. Сарой кўп сонли хоналардан, жумладан давлат зали ва кенг йўлаклардан, яшаш хоналаридан ва омборхоналардан иборат эди.

Зардуштийликнинг муҳим тимсоли бўлган олов қўриқхонаси бўлган диний мажмуа ҳам бўлган. Кўринишидан, ёнғин ва кейинчалик қайта қуриш унинг безакларини деярли бутунлай йўқ қилди. Деворлар зодагонлар ва подшоҳлар ҳаёти, эпик ҳикоятлар ва диний маросимлар ҳақидаги ранг-баранг расмлар билан безатилганлиги ҳақида далиллар мавжуд.

Айрим маълумотларга кўра, Туроннинг қадимги ҳукмдори Афросиёб Минг ўрикда яшаган, буни биноларнинг безакларининг айрим элементлари билвосита тасдиқлайди. Бироқ, улар аниқ далил учун етарли эмас.

Умуман олганда, ҳудудда мавжуд бўлган қадимий аҳоли пунктлари харобалари уч даврга тегишли: I–IV асрлар қалъа девори қолдиқлари, V–VI асрлар бинолари ва VII–VIII асрлар қурилишлари. X асрда қалъанинг бир қисми қайта тикланган, шундан кейин у яна 300 йил мавжуд бўлди.

Ҳозирчи

Минг ўрик манзилгоҳи Тошкентдаги сўнгги антик ва илк ўрта асрларга оид энг йирик археологик ёдгорликлардан биридир. Қайсидир маънода, бу шаҳарнинг асоси ва “ядроси”. Бироқ, мажмуаданфақат қалъанинг бир қисми қолган. Ҳозирда унингҳудуди девор билан ўралган ва музейга айлантирилган.

Археологлар бу ҳудудга XIX асрнинг охирида қизиқиш билдиришган. Ўтган асрда бу ерда ўзбек археологи Михаил Массон, шунингдек, Ўзбекистон Фанлар академияси Тарих ва археология институти мутахассислари томонидан изланишлар олиб борилган.

Ҳудуддан кўплаб буюмлар топилган, масалан, металлга ишлов бериш, кулолчилик ва кулолчилик ҳунармандчилиги. Улар орасида сополдан ясалган ҳайкалчалар, уй тангалари, уй-рўзғор буюмлари, турли ҳайкалчалар, ўйинчоқлар ва бошқалар бор.

Бу ерда жойлашган музейда аждодлар тарихи ва ҳаётини баҳолашда фойдаланиладиган топилмалар намойиш этилмоқда. Бундан ташқари, бу ерда ташриф буюрувчиларга қадимий шаҳар маданияти билан яқиндан танишиш учун тематик тақдимотларўтказилади.

Минг ўрик Тошкентнинг Амир Темур майдонини боғловчи марказий кўчаларидан бирида, Шимолий темир йўл вокзали ёнидаги Салар каналининг шимолида жойлашган. Манзил: Тошкент, Моштабиб кўчаси 31. Муассаса соат 10:30 дан 17:00 гача ишлайди, якшанба кунлари ёпилади. 2023 йилнинг ёзида ташриф буюрувчилар учун ҳудудга кириш нархи 10 000 ўзбек сўмини ташкил этди.

Сизлар учун бизда Тошкентнинг бошқа қизиқарли сайёҳлик жойлари, жумладан, Политехника музейи, Янги Ўзбекистон боғи, Сузук ота мажмуаси ва бошқа жойлар бўйича қўлланмалар ҳам мавжуд.

Манбалар: plov.press, uzbekistan.travel, advantour.com, canaan.travel, 4traveler.me.