400 дан ортиқ иштирокчи ва 10 минг қатнашчи — буларнинг барчаси “ИННОПРОМ. Марказий Осиё”да. Тадбир ҳақида умумий маълумот

“ИННОПРОМ. Марказий Осиё” IV Халқаро саноат кўргазмаси каби кенг кўламли тадбирлар бизнес муҳити учун муҳим воқеадир. Мазкур кўргазма бутун минтақа — Марказий Осиёнинг ишбилармонлик алоқаларини ривожлантиришда муҳим аҳамият касб этди. Бунда Ўзбекистон ва Россия ишбилармонлари ўртасида янги алоқалар ўрнатилиши алоҳида ўрин тутди.

Аввалига “ИННОПРОМ. Марказий Осиё 2024”кўргазмасининг умумий натижаларини айтиб ўтайлик. Унинг майдони 14 минг кв.м ни ташкил қилди. Унда Ўзбекистон, Россия, Беларусь, Хитой ва бошқа мамлакатлардан жами 401 та компания иштирок этди. Шу билан бирга, экспонентлар саноатнинг кенг доирасини, жумладан, машинасозлик, металлургия, ахборот технологиялари, энергия ечимлари ва бошқа кўплаб соҳаларни намойиш этди.

Кўргазмага уч кун давомида 10 мингдан ортиқ киши ташриф буюрди. 20 та бизнес-дастур тадбирлари бўлиб ўтди ва натижада 45 дан ортиқ шартнома имзоланди. Жумладан, улардан бири “ФосАгро”, “Ўзкимёсаноат” акциядорлик жамиятикомпанияси ва Д. И. Менделеев номидаги Россия кимё-технология университети филиали ўртасида Тошкентда ёш олимларни қўллаб-қувватлаш ва инновацион кимё саноати учун кадрлар тайёрлаш соҳасида тузилган ҳамкорлик шартномаси эди. Яна бир мисол, Россиянинг Саратов вилоятидан Ўзбекистон ёқилғи саноати учун ускуналар етказиб бериш бўйича келишув бўлди. Шунингдек, “Газпромбанк” ва “Сервис-Телеком” компаниялар гуруҳи Ўзбекистонда миноралар инфратузилмаси соҳасида ҳамкорлик меморандумини имзолагани маълум қилинди.

Ўзбекистоннинг 14 вилояти ўз стендларини тақдим этгани муҳим ҳодиса бўлди. Бундан ташқари, мамлакат инвестиция, саноат ва савдо вазирликлари томонидан жамоавий стенд ташкил этилди. Ўзбекистонда иқтисодиётнинг турли тармоқларида энг сўнгги технологик ишланмалар ва тайёр маҳсулотлар намойиш этилди.

Рақамлар шуни кўрсатадики, тадбирда Россия муҳим роль ўйнади. Кўргазмада иштирок этаётган 401 компаниянинг 247 таси Россияникидир. Яъни, корхоналарнинг ярмидан кўпи Россия бизнесининг Ўзбекистон ва умуман Марказий Осиё бозорига қизиқиши юқори эканлигини кўрсатади.

Коллектив стендларда Россиянинг 14 та ҳудуди намойиш этилди. Шу билан бирга, ўтган йилга нисбатан ҳудудий стендлар майдони 20 фоизга ошди. Иштирокчилар, ҳар доимгидек, саноатнинг турли соҳаларидан келган. Масалан, Ўзбекистон бозори учун бир қанча янги маҳсулотлар —“АвтоВАЗ” компаниясининг Lada Vesta SW Cross, “Современные транспортные технологии”компаниялар гуруҳи томонидан ишлаб чиқарилган паст полли шаҳар автобуси ва AURUS водород автомобили тақдим этилди. Баъзи компаниялар “тақдимот” ўтказди ва илгари ҳеч қаерда намойиш этилмаган маҳсулотларни намойиш этди, масалан, болалар ва катталарда гепатит “В” нинг олдини олиш учун вена ичига юбориладиган биринчи рус махсус иммуноглобулини — “Нацимбио”холдингидан “Антигеп-Нео” препарати шулар жумласидандир.

Россиянинг 14 минтақаси давлат органлари раҳбарлари иштирокида ўз вакиллик делегацияларини юборди! Шу тариқа Ўзбекистон корхоналари маҳсулотлари билан яқиндан танишиш, музокаралар олиб бориш ва ҳамкорликқилиш, Ўзбекистон бозорига кириш, логистика, экспорт ва импорт бўйича кўпроқ маълумот олиш имконига эга бўлдилар. Бу, шубҳасиз, муҳим, чунки дастлабки ишлар самарали ҳамкорлик учун зарурдир.

Жумладан, “ИННОПРОМ” доирасида Россия Федерациясининг Ўзбекистондаги Савдо ваколатхонаси томонидан Россия Федерацияси вилоятлари делегациялари билан учрашув бўлиб ўтди. Ушбу учрашувларда кенг турдаги хизматлар кўрсатувчи ёки турли хил маҳсулотларни таклиф этувчи компаниялар вакиллари иштирок этди. Масалан, Ростов областидан LED маҳсулотлари, бўёқ ва лаклар, қишлоқ хўжалиги техникаси ва санитария-техник воситалар ишлаб чиқарувчилари, Тула областидан оғир машинасозлик, кимё ва металлургия саноати корхоналари, Саратов областидан бўёқ ва лаклар, конвейер тизимлари ва гидравлика маҳсулотларини таклиф қилувчи компаниялар иштирок этди. Бундай ранг-баранглик Ўзбекистон ва Россия ўртасидаги ишбилармонлик ҳамкорлиги катта салоҳиятга эга эканидан далолат беради. Гап нафақат анъанавий йўналишларда, масалан, қишлоқ хўжалиги соҳасида ҳамкорликни ривожлантириш, балки уни саноатнинг тобора кўпроқ соҳаларини қамраб олиш учун босқичма-босқич кенгайтириш ҳақида бормоқда.

Албатта, учрашувлар нафақат Савдо миссияси вакиллари билан бўлиб ўтди. Улар ҳамкорликнинг аниқ режаларини ёки истиқболларини муҳокама қилдилар. Масалан, Бухоро вилояти ҳокими Ботир Зарипов ва Пенза вилояти губернатори Олег Мельниченколар томонидан музокаралар олиб борилди. Савдо-иқтисодий, илмий-техникавий, ижтимоий-гуманитар ва бошқа соҳаларда ўзаро манфаатли ҳамкорликни йўлга қўйиш имкониятлари муҳокама қилинди. 10 та компания вакилларидан иборат Татаристон делегациясини эса Ўзбекистон Республикаси энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудов қабул қилди. Уларда юқори вольтли электр тармоқларини қуриш, кабел маҳсулотлари ишлаб чиқариш, электромобилларни қувватлантириш станцияларини ўрнатиш ва бошқа қатор йўналишлар бўйича музокаралар олибборилди.

Айтганча, Татаристон Россиянинг энг фаол ҳамкорларидан биридир. Республика раҳбари Рустам Миннихонов кўргазмага эътибор қаратиб, шахсан ташриф буюрди. Қолаверса, кўргазма бошланишидан аввал ҳам у Бухоро ва Навоий шаҳарларида бўлиб, махсус иқтисодий зоналар барпо этиш, машинасозлик ва бошқа соҳаларда ҳамкорликни ривожлантириш масалаларини муҳокама қилди. Р. Миннихонов “ИННОПРОМ”да сўзга чиқиб, 2023 йил якунига кўра Татаристон-Ўзбекистон савдо айланмаси 27 фоизга ўсиб, 370 миллион доллардан ошганини маълум қилди. Бу Татаристоннинг етакчи компаниялари ва ташкилотлари ўртасидаги ҳамкорлик туфайли мумкин бўлди. Кўргазма янги келишувларга эришиш имконини берди, бунинг натижасида кўрсаткичлар кейинчалик ошиши мумкин.

Албатта, ҳар йили “ИННОПРОМ” кўргазмасида унинг доирасида ўтказиладиган ишбилармонлик дастури, тематик сессиялар ва давра суҳбатлари муҳим роль ўйнайди. Уларнинг натижасида турли минтақа ва мамлакатлар вакиллари муайян масала ва муаммоларни муҳокама қилиш имконига эга бўлди. Бу тор йўналтирилган мавзулар бўлиши мумкин, масалан, парфюмерия ва косметика саноатидаги ҳамкорлик каби. Шундай қилиб, тадбир давомида Ўзбекистон бозоридаги меҳнат шароитлари, инфратузилмани қуриш, учинчи давлат бозорларига чиқиш масалалари муҳокамақилинди.

Гарчи “ИННОПРОМ” кўргазмаси биринчи навбатда саноат соҳаси иштирокчилари билан бевосита алоқада бўлишга қаратилган бўлса-да, у мамлакатлар ўртасида алоқаларни ўрнатиш учун платформага айланади. Бу борада Ўзбекистон Бош вазирининг ўринбосари Жамшид Хўжаев ва Россия ҳукумати раиси ўринбосари — Россия Федерацияси саноат ва савдо вазири Денис Мантуровнинг маърузалари алоҳида аҳамиятга эга.

Жумладан, Ж. Хўжаев Ўзбекистон ҳамкорлар билан ўзаро манфаатли ҳамкорликни ҳар томонлама кенгайтириш ва чуқурлаштиришга эътибор қаратаётгани, улардан бири Россия давлати эканлигига эътибор қаратди. Шу мақсадда янги форматлар ва ўзаро таъсир механизмлари яратилмоқда. Иккала томон ҳам олиб борилаётган ишлар самарадорлиги, масалан товар айирбошлаш ҳажмининг ўсишидан далолат беради —Ўзбекистон ва Россия ўртасидаги бу кўрсаткич 10 миллиард долларга етган, инвестиция лойиҳалари портфели эса 20 миллиард доллардан ортиқни ташкил этади.

Д. Мантуров Россия Марказий Осиё давлатларининг асосий савдо шериги бўлиб қолаётганини таъкидлади. Ўзаро товар айирбошлашнинг ўсишига эса транспорт-логистика инфратузилмасини ривожлантириш, қўшма лойиҳаларни амалга ошириш, миллий валютадаги тўловлар улушининг ортиши ёрдам бермоқда.

Бундай тадбирлар доирасидаги учрашувлар мавжуд келишувларга содиқликни тасдиқлаш, шунингдек, ўзаро ҳамкорликнинг янги йўналишларни аниқлаш имкониятидир. Масалан, Россия саноат кооперациясини чуқурлаштириш, нафақат бутловчи қисмлар, балки ишлаб чиқаришни рақамлаштириш ва автоматлаштириш ускуналари ва тизимлари ишлаб чиқаришни ташкил этишга умид қилмоқда. Ўзбекистон мамлакатда саноат фаоллигини ошириш ва экспорт ҳажмини ошириш, йирик қишлоқ хўжалиги компаниялари, омбор терминаллари ишига сармоя киритиш, IT ва тўқимачилик саноатини ривожлантиришга эътибор қаратмоқда.

Шу тариқа, “ИННОПРОМ. Марказий Осиё” —муҳим ва истиқболли платформа бўлиб, у йиллар давомида ривожланиб бормоқда ва турли минтақалар ва мамлакатлардан тобора кўпроқ иштирокчиларни жалб қилмоқда. Мавжуд муаммоларни муҳокама қилиш ва ечимларни излаш, потенциал ҳамкорлар билан алоқалар ва аниқ шартномалар тузиш, расмийлар ўртасидаги мулоқот — буларнинг барчаси “ИННОПРОМ”нинг бир қисми бўлиб, бу бутун мамлакатлар иқтисодиётини ривожлантириш ва улар ўртасидаги ҳамкорликни ташкил қилишда катта аҳамиятга эга.